İdeal Devlet Kitap Bilgileri
Yazar: Farabi
Tahmini Okuma Süresi: 5 sa. 26 dk.
Sayfa Sayısı: 192
Basım Tarihi: Mart 2024
İlk Yayın Tarihi: 1 Haziran 1990
Yayınevi: İş Bankası Kültür Yayınları
ISBN: 9786053329565
Ülke: Türkiye
Dil: Türkçe
Format: Karton kapak
İdeal Devlet Kitap Tanıtımı
Farabî (870-950): Türk-İslam filozofu, gökbilimci, müzisyen. İslam’ın Altın Çağ’ının en önemli isimlerden biridir. Farabî yükseköğrenimini Bağdat’ta tamamladı, zamanın ünlü bilginlerinden ders aldı. Aristoteles’in ve Platon’un eserlerini inceledi, bu iki filozofun felsefelerini İslam’la bağdaştırmaya, bu sayede İslam dinine felsefi bir nitelik kazandırmaya çalıştı. Felsefeye mantık ile başlayıp metafizik üzerinde durdu; felsefenin dil, siyaset, doğa, zihin ile ilgilenen dallarında eserler verdi; müzik aletleri geliştirdi, müzik ve psikoloji konularında yazdı.
İslam felsefesinin gelişmesini ve korunmasını sağladı, İlkçağ Yunan-Latin eserlerinin Arapça tercümelerinden yararlanmak zorunda kalan ve kendisini Alpharabius ismiyle anan Batılı Orta Çağ düşüncesini etkiledi.
İdeal Devlet bilinen 103 eserinden sonuncusudur ve Farabî’nin felsefesini tüm açılardan yansıtır. Eserde İlk Var Olan’ın nitelikleri, diğer varlıkların nasıl meydana geldiği, varlıkların dereceleri, bunun organlardaki karşılığı, bir beden gibi işleyen şehri/toplumu yönetecek kişinin nitelikleri, şehir/toplum türleri, her birinin güçlü ve zayıf yanları ele alınır.
Ahmet Arslan (1944): Ankara DTCF Felsefe Bölümü’nden mezun oldu, 1973 yılında aynı bölümde doçent oldu.
1979 yılında Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Felsefe Bölümü’nü kurdu. 1988 yılında profesörlük unvanını aldı. İlkçağ Yunan Felsefesi, Ortaçağ İslam Felsefesi ve Kelamı, Osmanlı Kelam Düşüncesi üzerine çok sayıda kitap ve makale yazdı. Telif eserler yazmaya, Batı dillerinden ve Arapçadan önemli eserleri dilimize kazandırmaya devam etmektedir.
Farabî Hakkında
Farabî 870-950 yılları arasında yaşamış bir Türk-İslam filozofudur. O, klasik Yunan felsefesi, özellikle Yunan siyaset felsefesi ile İslam’ı birbiriyle uzlaştırmaya çalışmış olan ilk filozoftur. Farabî, iki özelliği ile, yani genel olarak Antik Yunan felsefesi, özel olarak Platoncu-Aristotelesçi siyaset felsefesini İslam’la bağdaştırmak, uzlaştırmak çabası ve bu amaçla kurduğu sistemi ile İslam düşüncesini ve kendisinden sonra gelen diğer filozofları derinden etkilemiştir.
Mahdi’nin haklı olarak belirttiği gibi, genel olarak klasik siyaset felsefesi, özel olarak Platon tarafından Yasalar’da ele alınan “ideal devlet”, ideal toplum öğretisiyle İslam’ın birçok temel görüşü arasında çarpıcı benzerlikler mevcuttur: Her ikisi de Tanrı’yı nihai yasa koyucu neden olarak ele almakla başlar ve gerek tanrısal, gerekse tabii olan hakkında sahip olunması gereken doğru görüşleri iyi bir siyaset sistemi veya rejiminin inşası için zorunlu unsurlar olarak kabul ederler…
İdeal Devlet Kitaptan Alıntılar
1. "Bilgelik en mükemmel şeyin en mükemmel bilgi ile bilinmesidir."
2. "İlk var olan
İlk sevilen ve ilk âşık olunandır…"
3. "Mutluluk, insan ruhunun varlık bakımından, güc alacağı bir maddeye ihtiyaç duymadığı bir mükemmellik derecesine ulaşmasıdır."
4. "Bilgelik en mükemmel şeyin en mükemmel bilgi ile bilinmesidir."
5. "Mutluluk, insan ruhunun varlık bakımından, güç alacağı bir maddeye ihtiyaç duymadığı bir mükemmellik derecesine ulaşmasıdır."
6. "Kötülük ancak seçme ve iradenin ürünüdür."
7. "İlk Var Olan (mavcûd) bütün diğer var olanların varlığının (vucûd) ilk nedenidir (sabab). O her türlü eksiklikten (naks) münezzehtir. Buna karşılık O'ndan başka her varlıkta bir veya daha çok sayıda, bir tür eksiklik olması zorunludur."
8. "İnsanları, kendileriyle hakiki anlamda mutluluğun elde edildiği seyler için birbirlerine yardım etmeyi amaçladıkları bir şehir, erdemli, mükemmel bir şehirdir(madinâ fâdıla)"
9. "Kalp, başka bir organdan emir almayan amir organdır. Ondan sonra beyin gelir. Beyin de amir bir organdır. Ancak onun amirliği birincil değil, ikincildir; O, kalbin emirlerine uyar ve bütün diğer organlara emreder. Çünkü onun kendisi kalbe hizmet eder Bütün diğer organlara kalbin tabii amacına uygun olarak hizmet ederler."
10. "Kalp, başka bir organdan emir almayan amir organdır. Ondan sonra beyin gelir. O, kalbin emirlerine uyar ve bütün diğer organlara emreder. O bir evin kâhyası ile karşılaştırılabilir. Çünkü kâhyanın kendisi evin sahibinin hizmetindedir. Evin diğer mensupları ise kâhyanın emrindedirler. O sanki ev sahibinin temsilcisidir...onun 'naibidir'..."
11. "İnsanları, mutluluğu elde etmek için birbirlerine yardım eden toplum, erdemli, mükemmel bir toplumdur."
12. "Tahayyül kuvvetinin başka organlara dağılmış yardımcıları yoktur. O tektir ve onun da yeri kalptir."
13. "O halde adalet, zorla elde edilen hâkimiyettir."
14. "Bizde seven, üstün ve güzel değil, sevilen üstün ve güzeldir."
15. "Biz onu olduğu gibi düşünemeyecek kadar zayıfız."
İdeal Devlet Kitap İncelemeleri
Herkese merhaba sevgili okurlar size bugün değerli ve tek seferde okunup okundu denilemeyecek kadar güzel bir kitapla geldim. Farabi her konuda , İdeal Devlet’in nasıl olmadı gerektiğini ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Öncelikle kitabdan bahsetmeden önce size biraz ünlü ve fizikçi filozof olan Farabi’den bahsetmek istiyorum. Farabi , Türkistan topraklarında, doğmuş(870-950) yılları arasında İslam’ın altın çağında yaşamış olan ünlü filozof bilim adamıdır. Aynı zamanda gökbilimci ,mantıkçı ve müzisyendir. Bir filozof olarak , Platon ve Aristo felsefesini islam felsefesi ile bağdaştırmaya çalışan bir yeni Plotoncu ( Neoplatonist) olarak sınıflandırılabilir ve onun orijinal katkılarını kapsayan, birkaç diğer konudaki çok sayıda kitaba ek olarak Aristo’nun fiziği ve meteorolojisi , mantığı, vb . Üzerine bazı zengin açıklamalar yazmıştır. İslam felsefe geleneğinde, “ ilk öğretmen olarak bilinen Aristoteles’ten sonra “ ikinci öğretmen” ( el muallimü’s - sani ) olarak anılır. Farabi’ sen bahsettiğimize göre gelelim kitabın içeriğin.
Kitap bizlere ilk var olanın özelliklerini,diğer varlıkların nasıl meydana geldiğini , varlıkların derecelerini , bunun organlardaki karşılığını, yöneticilerin niteliklerini , toplumun türlerini , onların zayıf ve güçlü özelliklerini anlatıyor...
"Görünen bir şey ne kadar kuvvetli ise,ona İlişkin görme algımız o kadar zayıftır.Bunun nedeni,görünen şeyin gizli veya kusurlu olması değildir.Tersine, kendisi bakımından en büyük parlaklık ve açıklığa sahiptir;bunun nedeni, O'nun mükemmelliğinin gözleri kamaştıran ışığının bakışımızı köreltmesidir."
Orijinal adı Medinetü'l Fazıla olan eserde, Farabi'nin Platon ve Aristotales' ten etkilendiğini görüyoruz.
İdeal devlet dışında, Tanrı, gezegen, ruh kavramlarının üzerinde de çok fazla duruyor.
Farabi felsefeyle İslamiyet'i buluşturmak isteyen bir düşünür. (Bu yüzden dinsiz diye itham ediliyor.) Bu yüzden kitaba Allah'ın tek olduğunu anlatmaya çalışarak başlıyor. İspat etmeye çalıştığı örnekler bana kalırsa havada kalıyor. Soruların cevapları yetersiz.
İdeal devleti organlara benzeten Farabi, insanın herhangi bir organı işlevini yitirdiğinde nasıl tüm vücut etkileniyorsa, yönetimlerde bir kurum yozlaştığında da tüm sistemin bozulacağını vurgular.
Erdemli şehir toplumda kişilerin birbirine yardım ettiği, alimlerin olduğu şehirdir. Ayrıca yöneticisi insan olamaz.
Erdemsiz şehir dört çeşittir. Cahil Şehir, Fasık Şehir, Değişebilen Şehir ve Sapkın Şehir. İnsani değerlerin gelişmediği, bozulmuş toplumlardır.
Kitap beni tahmin ettiğim kadar tatmin etmedi. Bu yüzden bir kere daha okumak istiyorum. Belki de tam olarak anlayamamışımdır. İyi okumalar.
Farabi'nin orijinal adı Medinet'ül Fazıla olan İdeal Devlet kitabı 10. yüzyılda yazılmış. Bu baskının çevirisi de felsefe tarihi konusunda ülkemizdeki en değerli isimlerden biri olan Ahmet Arslan tarafından yapılmış. Oldukça sağlam yani.
Kitaba gelirsek, kitap ideal devletten fazlasını içeriyor. Öncelikle İlk Olan'dan, yani Allah'tan başlıyor ve ardından on olan daha sayıyor. Bunlar gök üstü cisimler, ardından göksel cisimlere sıra geliyor. Gök üstü cisimler maddi olmayan ve İlk Olan hariç her biri birbirini gerektiren cisimler. Göksel cisimler ise maddi olan parçalara ayrılabilen, zıtlıkları olan cisimler. Allah'ın neden eşsiz ve ilk olduğunu kanıtlamak için yapılan bir sınıflandırma bu. Hemen ardından göksel cisimlerle astronomiye geçiyor. Günümüz için yanlış ve ilkel noktaları olsa da dönemi için değerli gözlemler var içinde. Bundan sonra ise vücuda değiniyor. Vücutta amir, memur ve işçi organlar olduğundan, vücudun merkezinin kalp, onun yardımcısının beyin, ve diğer organların da amir-memur ilişkisi içerisinde sıralanmasına değiniyor. İşte Farabi için ideal devlet bir vücut gibi yapılanmış devlettir. Herkesin görevleri ve derecesi bellidir. Farabi ideal topluma değinmesinin dışında ideal olmayan toplum biçimlerine de değiniyor. Platoncu devlet yani.
Okuması benim için çok zor olmadı çünkü Platon ve Aristo'ya hakimim. Dili ağır değil ama ilk 100 sayfa oldukça karışık konulardan bahsediyor. Çeviri akıcı ve aynı şekilde çok güzel dipnotlara ve bir önsöze sahip.
Siyaset felsefesi okumaları yapan kişilerin atlamaması gerektiğini düşündüğüm bir kitap. Zihin açıcı ve düşündürücü.
8/10
Farabi'nin "İdeal Devlet" (El-Medinetü'l-Fazıla) kitabı, İslam filozofunun ideal bir devletin nasıl olması gerektiğine dair görüşlerini içerir. Farabi, bu eserde Platon'un "Devlet" eserinden etkilenmiş, ancak kendi felsefi ve dini perspektifini de katarak, İslam dünyasına uygun bir devlet modelini tasvir etmiştir.
Başlıca konular :
1. Erdemli Şehir. Farabi, ideal bir devletin ancak erdemli bir yönetici ve erdemli vatandaşlar tarafından kurulabileceğini savunur. Erdemli şehirde yöneticiler bilgili, adaletli ve erdemli olmalıdır.
2. Yönetici. İdeal devletin yöneticisi, filozof-kral olmalıdır. Bu yönetici, hem teorik bilgiye hem de pratik bilgelik ve adalete sahip olmalıdır. Farabi, yöneticinin aynı zamanda peygamberlik vasıflarına sahip olması gerektiğini de belirtir.
3. Toplumun Yapısı. Farabi'ye göre, toplumda herkesin belirli bir görevi ve yeri vardır. Her bireyin görevi, toplumsal bütünün iyiliği için en iyi şekilde yerine getirilmelidir.
4. Erdem ve Mutluluk. Farabi, bireylerin ve toplumun nihai amacının mutluluk olduğunu savunur. Bu mutluluk, erdemli bir yaşam sürmekle elde edilir. Devletin görevi, bireylerin bu mutluluğa ulaşabilmeleri için uygun şartları sağlamaktır.
5. Adalet. Farabi, adaleti, toplumun düzenini sağlayan en temel erdem olarak görür. Adalet, her bireyin ve sınıfın hak ettiği yeri ve görevi almasını sağlar.
Çoğu yerde sorgulatan fakat sorgulamaya müsaade ettirmeksizin kabul gerektiren, var olan düzeni bu kabuller üzerine oturtan bir eser. İlk olabilmesi açısından İlk Var Olan'ın varlığının bir nedeni veya amacının olmadığını, en üstün, en mükemmel, en yüce, en şerefli olduğunu kabul ederek başlıyor bu düzen. Sonrasında İlk Var Olan'ın yaratmak gibi bir amacı da olmadığından varlıkların ondan nasıl zorunlu olarak taşarak meydana geldiğinden ve onların karışımları ve etkileşimleri sonucu oluşan insandan söz ediliyor. İnsana verilen yaratılış gayesinin özünün en ulaşabileceği mükemmellik seviyesine ulaşmak olduğu, bunun mutluluk olarak tanımlandığı ve mutluluğa aracı olan eylemlerin erdemler, engel olanların kötü eylemler olduğu anlatılıyor. İnsanın bu mükemmellik derecesine tek başına ulaşabilecek yetenekte yaratılmadığı, özü gereği başka insanlarla yardımlaşma içinde olarak bu mükemmelliğe ulaşması gerektiğinden bahsediliyor. Yani toplumların var olma amacı bir bakıma insanların mutluluğa yani bu mükemmellik seviyesine ulaşması. Bu toplumun işleyişinde bir amir olması gerekliliği ise vücuttaki organların işleyişine benzetilerek açıklanmış. Yönetici kişinin sahip olması gereken erdemler ve Farabi'nin, her ne kadar dine dayalı bir devlet işleyişi benimsese de, felsefeyi olmazsa olmaz olarak görmesi kitapta en sevdiğim kısımlar. Bir yanda sorgulamadan kabul edilmesi gerekenler, bir yanda felsefe olması çelişkili görünüyor olsa da okunması gereken bir eser olduğunu düşünüyorum en azından bazı kavramlar üzerine tekrar düşünmek açısından. Herkese iyi okumalar dilerim.