İlhami Güler En Beğenilen Sözleri
1. "Allah'tan bir emanet olarak verilen misyon göklerin ve yerlerin kaldıramayacağı kadar ağırdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
2. "Onların mallarında yoksullar için belirlenmiş bir hak vardır." (51/ 19; 70/25)"
- Kuş Bakışı
3. "Yüzsüzlük olarak utanmama, insanlığın kaybıdır."
- Kuş Bakışı
4. "Aklın herkeste ortak olması, "düşünme"yi temelinde ahlaki bir "tavır-tutum" olmaktan çıkarmaz: "O, düşündü, taşındı;
ölçtü, biçti; kahrolası, nasıl da ölçtü, biçti! Sonra baktı/tekrar düşündü; yüzünü astı, kaşlarını çattı, arkasını döndü, büyüklenerek: 'Bu (Kur'an), eskilerin bir sihiridir; bir insan sözüdür,' dedi. (74/18-25). Heidegger'in bütün düşünme çabası, Tanrısız bir "dindarlık" çabasıdır. Nietzcshe'nin tavrı ise bir tür "şeytanlık" davasıdır."
- Kuş Bakışı
5. "Din ihtiyaç ve ürün olarak suya benzer.Halklara,coğrafyaya ve zamana göre kirliliği değişir.
(Kimse 20 sene öncesine göre yaşayamaz,hayat değişkendir,içtihad kapatılmış,içtihada ivedilikle ihtiyaç vardır:Hacı Atıf Uzunömeroğlu Efendi.)
(Kitap haricî aslında bilinen 103 farkli Sünni denilen mezhep varken bugün 4’e indirgenmiş,içtihat etme yorum yapma kapatılmış,düşüncenin önü tıkanmıştır.Oysa ilk zamanlar ihtiyaç olarak mezhepler çıkmıştır yorum yapmış,sonra kelam ortaya çıkmış,su devamlı akıp temiz olurken sabit bırakılıp suya pislik karışmış bunlar akmayıp sabit kalınca su kirlenmiştir.Buna ulemanın(papağan grubu ezbere konuşan)eski bilgileri tekrar etmesi suyun pisliğine yol açmış.Bu yüzden zamana ,yaşamın gereklerine uygun yorumlar ulema(papağan grubu,ezbere konuşan)yüzünden engelleniyor.Oysa vicdani kalp sahibine neyin doğru neyin yanlış olduğunu söyler.)Hiç bir gruba bağlı değil tek tabanca olarak görüşleri paylaşıyorum."
- Vicdan Böyle Buyurdu
6. "Müslüman dünyada artık alimlerin otoritesi yok. Türkiye de buna dahil. Eline Kur'an'ı alan herkes Kur'an'dan kendince anlam çıkarıyor."
- Derin Ahlak
7. "Allah insanların hayatına müdahil olduğu gibi kalbine de müdahil olur."
- Derin Ahlak
8. "Bir insanın bir din ile ilişkisi, kişinin denize dalmasına benzer; iyi yüzme bilmiyorsa kolay boğulur."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
9. "İslam, eşitlik değil, bir adalet davasıdır."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
10. "Ne zaman, kiminle, hangi konuyu ne kadar konuşacağını bilmek, hikmettendir. Aksi, lüzumsuzluk ve dırdır etmektir."
- Kuş Bakışı
11. "İnsanoğlu, mermer heykellere, metal robotlara şaşırır da et ve kemikten olan kendine hiç bakmaz. Uçak ile övünür de kuşu görmez. Sokrat, bir mermer heykele hayranlıkla bakan arkadaşına: 'ben buna can verebilen birini tanıyorum' demişti."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
12. "Fakat akl-ı selim sahibi herkes "İslam" ı müslümanların her yaptığı ile özdeşleştiremez."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
13. "İnsanlık, Allah'a iltifat etmediği müddetçe dünyamız çölleşmeye sekülerleşmeye devam edecek ve belki de insanlık kendi kıyametini hazırlayacaktır."
- Derin Ahlak
14. "Tanrının -ortada olmadığı için- var olmadığını söyleyenler de, O'nu "ispat" ettiğini söyleyenler de aslında hakikatten yoksundurlar."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
15. "Ah bu menfaat düşkünü iki yüzlü inanç tacirleri yok mu; onlar mevki ve itibar satın alırlar, sahte inançlarıyla. Bu adamlar, öte dünya için çabalar gözüküp, asıl bu dünyada ceplerini doldurdular."
- Derin Ahlak
16. "Kaldırımın tam ortasına kapı gibi reklam panosunun yerleş tirilmesine müsaade eden belediye başkanı, yüzde bin hayvandır."
- Kuş Bakışı
17. "Çeşitli alanlarda özellikle de din konusunda- bâtıl inançlar edinme, insanlığın yüzeysel düşünmesi ve korkaklığı yüzünden içine düştüğü büyük bir zaaf hâlidir. İnsanlık tarihi ve modern çağdaki gelişmeler göstermektedir ki, zamanın geçmesi ve mekanın değişmesi ile, sanıldığı gibi bâtıl inançlar zayıflamıyor, sadece şekil değiştiriyorlar. İlkel insanların tahtadan ve taştan putlarının yerini, modern insanın etten ve kandan veya soyut putlar alabiliyor."
- Konularına Göre Kur’an
18. "Avrupa ve Amerika demokrasiyi ve insan haklarını kendileri için geliştirdiler; yoksa insanlık için değil."
- Derin Ahlak
19. "Biz bugün Kuran'da da geçtiği gibi elimizle oluşturduklarımızın esiri hâline gelmiş durumdayız."
- Derin Ahlak
20. "Muhafazakarlık, gerçekte Allah'a olması gereken tevekkülün tarihe, topluma, geleneğe ve statükoya kaymasıdır."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
21. "Allahın insan iradesine müdahalesi direkt olabileceği gibi (..bilin ki Allah insanla kalplerinin meyilleri arasına müdahale etmektedir. 8/24 ) dolaylı da olur. Fakat, Kuranın genelinde Allahın davranış tarzından çıkarılabilecek sonuç, bu müdahalelerin -insanın lehine veya aleyhine olsun- mutlaka insanın ön iradi/ahlaki bir yönelimi şartına bağlı olduğu; rastgele değil, evrensel ve ahlaki bir kurala bağlı olarak gerçekleştiğidir.
"Kim (yoksullara mal) verir, (ahlaksızlıktan) korunur ve güzel sözü doğrularsa, biz ona (yaşamı ve doğruyu bulmayı) kolaylaştırırız. -92/5,7-
Kim Allahtan korkarsa, Allah ona bir çıkış yolu yaratır ve onu ummadığı yerden rızıklandırır. -65/2,3-"
Kuranda Allahın sık sık iyilik edenler (29/65), sabredenler (2/153), salihler (5/84), muttakiler (9/123) vs. ile "beraber" olduğunu vurgulaması bahsettiğimiz bu ilişkiyi ifade eder."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
22. "Gezenlerin dünyası, oturanların dünyasından daha büyüktür. Gezme imkanı olmayanlar, okuyarak/seyrederek dünyalarını tasavvur olarak genişletirler."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
23. "Din, oksijen de olabilir, karbondioksit de. Oksijen olduğunda hayat; karbondioksit olduğunda da hastalık ve ölüm kaynağı demektir."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
24. "Yûsuf: "Siz Yûsuf'a ve kardeşine neler yaptığınızı biliyor musunuz? Siz cahillik yapan kimselersiniz" dedi. 90. "Yoksa sen Yûsuf musun?" dediler. "Ben Yûsuf'um, bu da kardeşim. Allah bize iyilikte bulundu. Kim Allah'a saygılı olur ve sabrederse, Allah iyi davrananların ödülünü zayi etmez" dedi.
Yusuf Suresi/89-90."
- Konularına Göre Kur’an
25. "Geceleyin secde ederek ve ayakta durarak boyun büken, ahiretten çekinen, Rabbinin rahmetini dileyen kimse, inkar eden kimse gibi olur mu? (Ey Muhammed!) De ki: "Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" Ancak akıl sahipleri öğüt alırlar.
(Ey Muhammed! Benim adıma) de ki: "Ey inanan kullarım! Rabbinize karşı gelmekten sakının; bu dünyada iyilik yapanlara iyilik vardır. Allah'ın yarattığı yeryüzü geniştir. Sabredenlere karşılıkları hesapsız olarak ödenecektir".
Zümer Suresi/9-10."
- Konularına Göre Kur’an
26. "Aşk ateştir, insanı yakar. Bir insanı ateşe atmak, ateşte yakmak nasıl günah ise kişinin kendini ateşe atması da aynı şekilde günahtır. Aşık olmak, iradenin bir zaafı olarak günaha girmektir, yani haramdır."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
27. "İnsanın kendi yanlış düşünce ve davranışlarının kendiyle ilişkisi, iç/geniz akıntısını çekerken çıkan sesi "normal" algılamasına benzer; çirkinliği duyamaz."
- Kuş Bakışı
28. "Sevdiğiniz şeylerden vermedikçe asla iyiliğe erişemezsiniz. Ne verirseniz, Allah onu bilir.
Al-i İmran/92."
- Konularına Göre Kur’an
29. "Ölümü göze almış insanlarla başa çıkmak zordur. Çünkü onların kazanacağı sonsuz bir 'öteki' dünya vardır."
- Derin Ahlak
30. "Müslümanlar içki içmek, domuz eti yemek, oruç tutmamak gibi etki alanı son derece kısıtlı günahları alabildiğine abartırken, kamuya karşı işlenen daha büyük günahları (baskı, zulüm, hırsızlık vs.) fazla önemsememektedir."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
31. "Vicdan olmadan din olmaz."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
32. "Kurum olarak "hukuk"u tarafsız ve bağımsız (adil) olarak kurmak, Tann'yı yer yüzünde "yaratma"ya çalışmak gibi zor bir iştir. Bu gerçekleştirilemediği takdirde, her ekonomik-politik gücün kendini "Tanrı" olarak dayatması demektir."
- Kuş Bakışı
33. "Beşeri olan her şey, zamanla önemini yitirebilir. Kalıcı olan prensiplerdir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
34. "Eğer (borçlu) darda ise, eli genişleyinceye kadar bekleyin; (alacağınızı) sadaka olarak bırakmanız
sizin için ne kadar iyidir, bir bilseniz.
Bakara/280."
- Konularına Göre Kur’an
35. "Bir türlü "hukuk devleti" olamıyoruz ve onu kuramıyoruz. Herkes kendi karizmatik liderine tapınıyor."
- Derin Ahlak
36. "Diyanet'in ve muhafazakar hükümetimizin ahlâki ve dinî kimliğimizin tabiatı üzerine soğukkanlı bir şekilde vicdanını kandırmadan gitmesi gerekiyor."
- Derin Ahlak
37. "Düşünce, duygu ve davranıştan oluşan gerçek bir dindarlık yerine, alışkanlık, gelenek, adet ve taklitten oluşan kör ve sağır bir bağnazlık fanatizm yaşanmaktadır."
- Derin Ahlak
38. "Bugün İslam dünyası siyasi bağımsızlığını kazanmış olsa da ahlaki kriz içindedir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
39. "Teknik, yarattığı hız sayesinde insan ruhundaki "sabır" erdemini yok etti. Artık canımız tez sıkılıyor ve hepimiz aceleciyiz."
- Kuş Bakışı
40. "Bu toplumda kişilerin sosyal karakteri ise 'pazar karakteri'dir;"
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
41. "Tarihsel kritik yöntemini birçok insan, -Müslümanlar açısından- hapishane veya ahır kapısının açılması; -hükümleri açısından ise-, buzun ısıtılması veya suyun kaynatılarak buharlaştırılması... gibi görüyor. Oysa bu yöntem, yaşlı meyve ağacının budanması veya aşılanmasına benzetilebilir (tecdit)."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
42. "Kur'an; ebeveynin (anne-baba veya dede-nine) aile içinde kalmasını, ailenin bir parçası olarak diğer aile fertleriyle birlikte yaşamasını istemektedir. Çağdaş yaşam biçimi ve egemen modernist dünya görüşü ise, önerdiği çekirdek aile tipiyle ebeveyni (yerine göre anne-baba, yerine göre dede-nine) ailenin dışına atmıştır. Bu, son derece vahşi ve gayri ahlaki bir uygulamadır. Sözde 'huzur evleri'nin nasıl bir huzursuzluk mekânı ve yarı hapishane olduğunu, orada yaşayan insanlardan dinlemek mümkündür. Şurası bir gerçektir ki, anne ve babayı yaşlılıklarında ailenin içinde tutmak, sabır gibi ahlaki bir olgunluğu, vefa ve minnettarlık gibi ahlaki erdemlere sahip olmayı gerektirir. Modern (yabancılaşmış) insanda da, yaşamın temposu ve gidişatı gereği, bunlar maalesef nadir bulunan hasletler hâline gelmiştir."
- Konularına Göre Kur’an
43. "Allah Kitap'ta size şunu indirdi: "Allah'ın âyetlerinin inkar edildiğini ve alaya alındığını işittiğiniz zaman, başka bir söze geçmedikçe onlarla oturmayın, yoksa siz de onlar gibi olursunuz". Allah ikiyüzlülerin ve inkarcıların hepsini cehennemde toplayacaktır.
Nisa Suresi/140."
- Konularına Göre Kur’an
44. "Tasavvuf, insanlara karşı ahlaki bir duyarlılıktan ziyade Allah'a karşı ahlaki dostluktur.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
45. "İnsanı gerçek anlamda mutlu eden iki şey vardır: Yaratma ve yardım."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
46. "Dünya ile ahiret arasında diyalektik bir ilişki kurulmuştur; dünya, iktisadi ve ahlaki olarak ahireti belirler ( Dünya, ahiretin tarlasıdır.); ahiret de döner iktisadi ve ahlaki olarak dünyayı belirler."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
47. "İnsanlığın sonu ruhsuzluktur."
- Derin Ahlak
48. "İnsanların herhangi bir mezhebe mensubiyetleri , doğrudan kendilerini ilgilendiren bir meseledir. Ancak, hiç kimsenin İslam' ı kendi tekeline almaya hakkı ve yetkisi yoktur."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
49. "Lokmân şöyle dedi: “Ey oğulcuğum! İşlediğin şey bir hardal tanesi ağırlığınca da olsa, bir kayanın içinde veya göklerde yahut yerin derinliklerinde de bulunsa, Allah onu senin karşına getirir. Allah nüfuz edip, haber alandır. Ey oğulcuğum! Namazı kıl, uygun olanı buyurup kötülükten vazgeçir, başına gelene karşı dayanıklı ol. Bunlar, üzerinde durulmaya değer işlerdir. İnsanları küçümseyip yüz çevirme, yeryüzünde böbürlenerek yürüme; Allah kendini beğenip övünen hiç kimseyi sevmez. Yürüyüşünde tabiî ol, sesini kıs! Seslerin en çirkini eşeklerin sesidir"
Lokman Suresi/19."
- Konularına Göre Kur’an
50. "Dinî, ilahiî, aşkın âlemden uzaklaşma, kutsal olan ile bağını koparma ve yeryüzüne koparma anlamında 'dünyevileşme' modern Batı kültürünün en karakteristik özelliklerindendir. Önceleri Rönesans ve Reform, daha sonra Aydınlanma filozoflarının gayretiyle oluşturulan hümanist-laik batı kültürü ve medeniyetinin insan anlayışı veya dünya görüşünün özü olan 'dünyevilik' ile Kur'an'ın sık sık dikkat çektiği ve insanı uyarmaya çalıştığı bir tehlike olan dünyaya aşırı düşkünlük arasında sıkı bir bağ vardır. Ibrahimî dinlerin insanı kendisine karşı korumaya, uyanık tutmaya çalıştıkları bu en büyük günah; bütün felaketlerin ve ahlaksızlıkların kaynağı olan bu en temel sapma, modern dünyada önce Batı'da ortaya çıkmış, daha sonra da bütün dünyaya yayılmıştır. Hz. Musa'nın savaştığı Karun ve Firavun'un dünya görüşü olan bu anlayış, o gün nasıl acılara sebebiyet verdiyse, bugün de çevre kirliliği, silahlanma, ırkçılık, tüketim çılgınlığı, açlık, savaş ve gelir dağılımında adaletsizlik gibi bir yığın felakete sebep olmaktadır. Bu durum, Kur'an'ın tasviri ile “Allah'ı unuttukları için, Allah'ın da kendilerine kendilerini unutturduğu kimseler'in hâlidir (59Haşr/19). Kur'an insanın haddi aşması ve azması ile, dünya hayatını tercih etmesi arasında yakın bir bağ kurar: "Artık kim azarsa ve dünya hayatını tercih ederse, gideceği yer cehennemdir" (79 Naziat/37-39)."
- Konularına Göre Kur’an
51. "“Kutsal emanetler”, kitlelerin “put” ihtiyacının "sevgi-saygı" adı altında üretilmesidir. Kitleler, görmeyi ve dokunmayı sever."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
52. "Evliyası, mübarekleri, hazretleri, uluları, önderleri ve mukaddesleri bol olan toplumlar, kolay kolay düşünemez; düşünce ve değer üretemezler.
Çünkü kendileri 'küçük'tür."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
53. "Fakat onlar 'beni' bilmiyor. Bütün insanlar ölüyor, ancak insanlık devam ediyor. Tıpkı nehir sabitken suyun sürekli akması gibi."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
54. ""Kahramanlar, "iyi"dir; fakat daha iyisi, kahramanlara ihtiyaç duymamaktır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
55. "Arzunun, talebin karşılanması fayda; bunun ötekini gözeterek 'dengeli' karşılanması ise dünyevi-uhrevi 'adalet'tir."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
56. "Sosyal medya, doğru dini bilgiye ulaşmanın olduğu kadar, ehliyeti/liyakatı şüpheli kişilerin haddini/hududunu bilmeden, "Cahil cesur olur." fehvasınca 'yorum' ürettikleri ve paylaştıkları bir alan halindedir."
- Derin Ahlak
57. "Heidegger'in bütün düşünme çabası, Tanrısız bir "dindarlık" çabasıdır. Nietzcshe'nin tavrı ise bir tür "şeytanlık" davasıdır."
- Kuş Bakışı
58. ""Şüphe, güven kadar; isyan, itaat kadar (yerine göre) değerlidir.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
59. "Başkalarına ettiğimiz duanın kabulü bizim ehliyetimize, onların da istihkakına bağlıdır. Temiz ağızlardan çıkan dua temizlenmek isteyenler için anlamlıdır."
- İtikattan İmana
60. ""İnsanın en büyük alçaklığı, övgü arayışıdır ama üstünlüğünün alameti de budur, zira dünyada hangi mülke sahip olursa olsun, ne kadar sıhhat ve refah içinde olursa olsun, insanların saygısına mazhar değilse, tatmin olmaz." #Bourdieu"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
61. "İnsanlar genellikle iyi bir evlilik yaptıklarında bunu kendi tercihleri, başarıları olarak yorumlarlar. Evliliğin "kader" olarak nitelenmesi genellikle kötü ve geçimsiz evliliklerde söz konusu edilir. Bu da insanın bir kolaycılığı ve sorumluluğu üstlenmekten kaçmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
62. "Ruhsat kurumu, Islam'ın ne kadar tabiî bir din olduğunu ve realiteye verdiği önemi ortaya koyan bir unsurdur. İlkel ve irrasyonel dinlerde haram tabudur, sorgulamaya kapalı dogmatik bir kategoridir, yani hiçbir sebeple harama yaklaşılamaz, dokunulamaz. İslâm'da ise, hayat bizatihi değerli olduğu için, onun tehlikeye girdiği durumlarda deva olabilecek nesnelerin hürmeti (haramlığı) kalkar. İslam Hukukçuları bu ilkeyi şu şekilde formüle etmişlerdir: "Zaruretler, mahzurları mübah kılar""
- Konularına Göre Kur’an
63. "Malı (sevabı) üç-beş kandil gecesi ile götürebiliyorsa, insan niye zahmete girsin ki?"
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
64. ""Her dini grup, kendi inancıyla iftihar eder...""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
65. "Cehalet, şüphe, zan, hayal ve ilham bilgi kaynağı olamazlar. Hakikat basittir, açıktır. Dini temeller kendi kendinin delilidir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
66. "Kutsal kitaplar, hakikatin bir kere ve bütün zamanlar için mutlak ifşası değil; Tanrı'nın, hakikati tarihsel yorumlarıdır (update): "Her bir toplum için ayrı bir yöntem ve yol yaptık." (5/48)."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
67. ""Sadece sen konuşuyorsun, kimseyi dinlemiyorsun. Bu nedenle doğruyu göremiyorsun." #Haimon"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
68. "Size verilmiş bulunan herhangi bir şey, sadece dünya hayatının menfaatidir; inanıp Rablerine güvenenler, büyük günahlardan ve hayasızlıklardan çekinenler, öfkelendiklerinde bile bağışlayanlar, Rablerinin çağrısına cevap verenler, namazı kılanlar işleri(ni) aralarında danışma ile (görenler), kendilerine verdiğimiz rızıktan sarfedenler ve bir saldırıya uğradıklarında kazanmaya çalışanlar için Allah'ın katında bulunan daha iyi ve daha kalıcıdır.
Şura/36-38"
- Konularına Göre Kur’an
69. ""Eğer hakk, hevaya tâbi olsaydı gökler, yer ve ikisinde bulunanlar bozulur giderdi." (23/71)"
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
70. ""Bir fikri savunmak için bir adam öldürmek, bir fikri savunmak değil, bir insan öldürmektir."
#JeanLucGodard"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
71. "Tembel dindar, tabiattan gelen belaları Tanrı'nın bir 'hikmeti' olarak yorumlamaya devam eder."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
72. "Kibrin dönüm noktası, aklını beğenip onunla hata yapmayacağı vehmidir. Aklın duygular, içgüdüler, egemen kültürün kucağında olduğunu görememektir."
- Kuş Bakışı
73. "Düşünme ve ahlaki duygulanma kapasiteleri (vicdan), insanı diğer canlılardan ayıran en önemli kapasiteleridir. Tanrı'nın insana "kendi ruhunda üflemesi", bu ayrıcalıklı kapasiteleri ifade eder. Ancak, bu kapasitelilik/ mükemmellik ile donatılmış olmak, kendi başına onu değerli/onurlu bir varlık kılmaz. Onur/ haysiyet kazanabilmek için, bu kapasitelerin ilişkili olduğu alanlarda ve kimselerle doğru içeriklendirilmesini sağlayacak bir özün (lübb) oluşturulması gerekir."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
74. "''Tanrı, insanın elinin dolu olup olmadığına bakmaz; insanın elinin temiz olup olmadığına bakar.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
75. "44 Duhan/38; Biz gökleri, yeri ve ikisinin arasında bulunanları oyun olsun diye yaratmadık.
39: Biz onları, ancak ve ancak bir gayeyle yarattık, ama [insanların] çoğu bilmezler."
- Konularına Göre Kur’an
76. "Özgürlük, bütün ..tesirlere rağmen insanın tabiat, tarih, toplum ve kendi bedeninin mümkün tesirlerine karşı direnme, karşı koyma ve bunları aşma gücüdür.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
77. "Eyyûb da: “Başıma bir bela geldi, Sana sığındım, Sen merhamet sahiplerinin en merhmetlisisin" diye Rabbine seslenmişti. Biz de onun duasını kabul etmiş ve başına gelenleri kaldırmıştık. Katımızdan bir rahmet ve kulluk edenlere bir hâtıra olmak üzere, ona tekrar ailesini ve onların yanısıra bir katını daha vermiştik.
Enbiya Suresi/83-84."
- Konularına Göre Kur’an
78. "...Dini yabancılaşma, Fromm'un dediği gibi sadece putlara tapmakla ortaya çıkmaz. İnsan tanrısını salt güce indirgeyerek de kendine yabancılaştırır.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
79. "Kral Kreon:"Dünkü çocuktan sağduyu dersi mi alacağım bu yaşta?"
Oğlu Haimon:"Söylediklerimden sadece doğru olanları dinle. Yaşlarına değil, yaptıklarına bakılmalı insanların.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
80. "Geleceğe umut beslemek, insani; geleceğe sorumluluk koymak, İslami bir şeydir."
- Vicdan Böyle Buyurdu
81. "Hâsılı, iyilik-güzellik(ihsan) beklentisi veya karşılılıklığı dışında her şey abesle iştigaldir."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
82. "Koşulsuz merhamet,
her türlü tembelliğin, ihmalin, çaresizliğin, zayıflığın desteklenmesi ve ödüllendirilmesidir.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
83. "Kaderci düşüncenin tam karşısında hem fikri düzeyde hem de siyasal kişilikleri ile Mabed el Cüheynî ve Geylan el Dımeşki yer alır. Emevilere karşı muhalefetin safında yer alan bu şahıslar fikri düzeyde de insan özgürlüğü ve sorumluluğunu ortadan kaldıran "cebri" içerikli kaderi inkar ederek, insanın sorumluluğunu ve hürriyetini savundular ve her ikisi de maalesef Emeviler tarafından hunharca öldürüldü.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
84. "Seküler bir çağda dindar (muttaki) olunamaz. Ancak şizofren/yaralı bilinç olarak muhafazakar olunur."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
85. "Eğer insanlar gezerek "ibret" alıp dindar olmuyorlarsa; turizm, ruhsal sıkıntının/sıkışmışlığın dışa vurumu ve bunu giderme çabasıdır."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
86. ""Tanrı, insanın elinin dolu olup olmadığına bakmaz; elinin temiz olup olmamasına bakar.""
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
87. ""Bir hakikatin bütüncül gücünü dayatmaya yönelik her girişim, söz konusu hakikatin temelini harap eder." #Bodiou"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
88. "Kur’an’ı okuyup doğru anlayan bir müminin aklı, hakikat ve adalet hususlarında gayrimüslimlerden daha avantajlı durumdadır."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
89. "Kendilerine mutlak 'seçilmiş' olduklarına inanan Yahudiler ve mutlak 'kurtulmuş' olduklarına inanan Hristiyanlar (ifrat ve tefrit) arasında orta bir ümmet olarak Müslümanlar..."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
90. "Örneğin, eğer herhangi bir tek tanrılı dinde ilişki, adalet ve sevgi (ahlak) yerine, salt "güç" ve "kudret" üzerine kurulmuşsa, taraflardan birinin (Tanrı) ne yapacağı belli değilse veya her istediğini yapabiliyorsa, böyle bir ilişkide ikinci tarafın (insanın) yeteneklerinin açılıp serpilmesi mümkün değildir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
91. ""Allah'ı gereği gibi takdir edememe" (En'am 6/91) sadece müşriklere has bir zaaf değil, bütün insanların ortak bir zaafıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
92. "Ahlaki doğruyu Allah'ın buyruğuna bağlamanın bir diğer tehlikesi de şudur: Nassın doğurduğu kesinlik, her zaman aklın gördüğü kesinlikten fazla değildir. Dilin sözlük anlamından, gramer ekollerinin farklı yorumlarından kaynaklanan bir "zanniliği", her dil bünyesinde barındırır. Kısaca, Allah'ın neyi buyurduğu, yine akla, yoruma dayanmaktadır. Haricilerin İslam'ı yorumlamaları ve bu yorumlarını Allah'ın iradesinin (ne dediğinin) yüzde yüz aynı olduğuna inanmaları, onların kendileri gibi düşünmeyenleri "doğru yola" getirmek için şiddete başvurmalarını meşrulaştırıcı bir etken olmuştur. Nassın (Kur'an'ın) yorum tarihi bize Allah'ın buyurduğu ahlaki doğruların neler olduğuna nihai tahlilde yine belli bir oranda çeşitli akılların (ekollerin) karar verdiğini gösteriyor."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
93. "Çoğu zaman, ruhumuzun cılızlığı yüzünden, hakikati kaldıramadığımız için, sığındığımız kanaatlerle yaşarız ."
- Vicdan Böyle Buyurdu
94. "Allahın varlığı kelamcıların ve filozofların tartıştığı gibi cevher, araz, vacip, mümkün, sonlu, sonsuz, kadim, muhdes tartışmalarıyla Kuranda ortaya konmaz. Kuranda O, mazlumlarla, yetimlerle, sabredenlerle, kölelerle vb.. 'beraberdir' (2/153, 9/123). İnsana "şahdamarından daha yakın"dır. (50/6) Hegelin "Felsefe sadece güneş batarken yükselir" dediği gibi, klasik İslami teoloji de İslami praxis (pratik) bittikten sonra yükselmiştir. Oysa Kuran doğru teolojinin ancak eylem anında üretilebileceğini söyler: "Davamız uğrunda üstün gayret gösterenleri Bize varan yollara mutlaka yöneltiriz; kuşkusuz Allah iyilik yapanlarla beraberdir." (29/69). Hanefinin dediği gibi çağımızda İslami bir teoloji Allahın şahsının değil; Onun sözünün, yani vahyinin bir ilmi olmalıdır. Vahiy, Allahın sözü insana gönderilmiştir. Bu, Allah insana konuşuyor demektir. Zira O, insanı muhatap almıştır. Allah kelamının objesi insandır. Bu durumda vahiy insanın ilmidir. Allahın ilminin objesi insandır. Oysa klasik Kelam bunu tersine çevirerek -daha önce bahsettiğimiz tarihsel zorlamalardan dolayı- bir "Allah İlmi" olmaya çalışmıştır. Allah, vahyinde kendinden (mahiyetinden) bahsederek "teoloji" yapmıyor; insana insandan bahsederek "antropoloji" yapıyor. Allah insana sadece onun varlığına ve hayatına nisbetle kendinden bahsediyor."
- İtikattan İmana
95. "Vahiy, Tanrı'yı tarih boyunca insanlara, onların anlayabilecekleri ve onaylayabilecekleri imgelerle ifade etti: Tevrat'ta "kabile şefi/komutan", İncil'de "baba" ve Kur'an'da "bilge kral". Bugün onu Kur'an'dan kalkarak "adil yargıç" imgesiyle tasavvur edebiliriz."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
96. "“..herkes bir toplumun, doğanın, içinde yaşadığı kültürün ve tarihin esiridir. İnsan olmak isteyen bu zindanlardan kurtulmalıdır.“ (Ali Şeriati/İnsanın Dört Zindanı)"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
97. "Allah'ın merhameti, mağfireti ve sevgisi Kur'an'da hep şarta bağlıdır. Hiçbir yerde kayıtsız acıma ve kayıtsız sevgi yoktur.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
98. "Zira din, hayatiyetini kaybedince, hayat da doğal olarak dinsiz hale gelecektir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
99. "Eşarilerin "sebep-sonuç" münasebetine karşı oluşu, gerçekler dünyasının unutulup her şeyin himmetle, ruhani tasarruf ve kerametlerle halledildiği hayali bir dünya anlayışının hakim olmasına, bu da tasavvufi hareketlerin yaygınlık kazanmasına yol açtı.
...artık her şeye razı göstermek, kayıtsız şartsız bir tevekkül, mutlak bir surette kadere teslim olmak, Müslümanların alınyazısı haline geldi.
| Süleyman Uludağ, Felsefe Din İlişkisi,"
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
100. "...(Dini kavramlar) anlamlar ne kadar çok sündürülür ve esnetilir ise din dilinin bilgi verme gücü de o ölçüde azalacaktır.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
101. ""İnsana karşı ahlaki sorumluluk ise empatiden doğacak merhamet ve menfaatten doğacak adalettir.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
102. "Modern dünyada adaletin yerini avlanma, sevginin yerini cinsellik; merhametin yerini menfaat aldı."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
103. "Sonuç olarak toplumsal vicdan veya kamuoyu olarak süper ego, miras alınan vicdandır."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
104. "İnsandan beklenen ilk zorunlu ahlaki sorumluluk, bu ahlaki failin (Tanrı) keşfedilmesidir."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
105. "Güç tehlikedir, mutlak güç mutlak tehlikedir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
106. "Hiç kimse, hiç kimsenin nihai akıbeti hakkında kesin hiçbir şey söyleyemez."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
107. ""Otorite, saygıdan doğar, korkudan değil.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
108. "“..herkes bir toplumun, doğanın, içinde yaşadığı kültürün ve tarihin esiridir. İnsan olmak isteyen bu zindanlardan kurtulmalıdır.“ (Ali Şeriati/İnsanın Dört Zindanı)"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
109. "Bu coğrafyada din, sekülerliğini korumaya çalışan seküler siyasi iktidarlar (Suriye, Mısır) için hâlâ bir günah keçisi'; halkının çoğu muhafazakâr olan ülkeler (Suudi Arabistan, Türkiye, İran, Körfez krallıkları) için iktidar olmanın veya iktidarda kalmanın bir aracı veya kodu/payandası; Irak, Afganistan, Lübnan ve Pakistan gibi farklı mezheplerin olduğu ülkeler için birleştirici bir ruh değil; tam tersine, iç savaş/şiddet aracı ve aparatı. Filistin ve Kuzey Afrika'daki radikal İslamcı 'İhvân-ı Müslimîn' için ise bir ahlak-hukuk, maneviyat (iman) olmanın ötesinde, bunlardan daha fazla, büyük ölçüde yoksul ve madun/mağdur kitlelerin ekonomik, politik (dünyevi) hedeflerinin/arzularının dili, ifadesi ve yan- sımasıdır"
- Derin Ahlak
110. "Ayrıca Kur'an'da akletmek ve ahlaklı olmak örtüştürülmüştür. Akleden, ahlaklı oluyor demektir. A-ka-le fiilinin türevlerinin Kur'an'daki kullanımlarının tümünün bağlamı bu yöndedir. Bundan olacak ki, Türkçede de "uslu (akıllı) olmak" deyimi, akıllı ve ahlaklı olmayı birlikte ifade eder; hatta ahlaklı olma daha ağır basmaktadır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
111. "Faydacılık ve pragmatizmin teorilerini 'insan için'lik, Kant ve Levinas'ın teorilerini 'insan uğrunda'lık, olarak niteleyebiliriz. Burada 'uğrunda'lık ödevi, 'için'lik ise faydayı ifade eder."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
112. "Kişi çoğu zaman bir fikir bulduğunu, bu fikrin kendi keşfi ve ürünü olduğuna inanır; oysa, gerçekte benliğini kamuoyunun, gazetelerin veya devletin yarattığı putlara ya da bir lidere kaptırmış, düşüncesini onlara aktarmıştır."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
113. "Güç tehlikedir, mutlak güç mutlak tehlikedir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
114. "Türkiye'de 'Adalet Sarayı'ların büyüklüğü ve ihtişamı, zalimliğiimizin hacminin ifadesidir"
- Vicdan Böyle Buyurdu
115. "Çocuğun ebeveyne en az on beş veya yirmi sene muhtaç/ mecbur /merbut oluşu, onu içinde doğduğu toplumun kültürel kimliğine mahkum etmektedir. İnsanın trajedisi budur."
- Vicdan Böyle Buyurdu
116. ""Söylemekten doğan zarar, söylememekten doğan zarardan daha azdır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
117. ""Başkasının dinini/inancını hor görmek, sadece doğruyu kendi biliyormuş gibi davranmak, vicdana zulümdür.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
118. ""Oldum olası yerinde-yurdunda, evinde-barkında oturan, işine gücüne bakan, uygarlık/üretim yaratmaya çalışan milletlerle, dünyayı yakıp yıkan, çarka çeken, talan eden , istila eden (muhafazakarlar "fetih" desin, entelektüelleri de "tarih yapmak" desin) milletleri aynı kefeye koymak, zulümdür.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
119. "Felsefeleşmiş tasavvufta ise (Örneğin İbn Arabi'nin Vahdeti Vücut nazariyrsinde) bir taraftan Mutezile, Eşarilik ve Maturidinin ortaklaşa oluşturdukları "tenzih" yara alırken, diğer taraftan da cehennemdeki azap, kelimenin sözlük anlamından hareketle "tatlı olmak" şeklinde yorumlanarak, cennet ile cehennem arasındaki fark ortadan kaldırılmıştır.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
120. ""Farz-ı muhal, Kur'an yok olsa; ondan sadece "Asr Suresi" kalsa bize yeter." diyebilen sahabe ile altı bin küsur ayet ve bir o kadar da hadis (Buhârî, Muslim, Nesaî, İbn Mâce, Muvatta'...) ile de yetinemeyen müslümanı eşitlemek, ayıptır: "Sözün bütünü, aptala söylenir.""
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
121. ""Söylemekten doğan zarar, söylememekten doğan zarardan daha azdır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
122. ""Başkasının dinini/inancını hor görmek, sadece doğruyu kendi biliyormuş gibi davranmak, vicdana zulümdür.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
123. ""Oldum olası yerinde-yurdunda, evinde-barkında oturan, işine gücüne bakan, uygarlık/üretim yaratmaya çalışan milletlerle, dünyayı yakıp yıkan, çarka çeken, talan eden , istila eden (muhafazakarlar "fetih" desin, entelektüelleri de "tarih yapmak" desin) milletleri aynı kefeye koymak, zulümdür.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
124. "Ahlak/sorumluluk, bir gençlik hastalığı olan "aşk"tan sonra doğan reşid-raşid, akil-baliğ, mücahid, mehdi ve temkin ehlinin karıdır."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
125. ""İnsanlık"tan bir örnek vermek gerekirse, Japonların %70'i ateist; 'geri kalanı da Budist, Şintoist ve Hristiyan olmalarına rağmen, buluntu paralar hukuken bulana ait olduğu halde, bir yılda 127 milyon yen, devlete iade edilmiş. Devletin, bulana ödül verme teşebbüslerini, bulan kişilerin çoğu reddetmiş. Yolsuzluk durumlarında ilgili kişi hemen istifa ediyor; bazen de intihar ediyor. Kaç tane "Müslüman" bu "insanlığı" gösterebilir? Demem o ki: "Önce, insan olmak gerekir". Müslümanlık, "insanlığa" dayanarak, ondan sonra gelen daha üst-ince bir meseledir. İnsan olamamışlar, Müslüman olamaz. Bugün, "Müslüman"ların birçoğu, "insan" bile değil."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
126. "Ekonomik alanda ‘Karun’ tipi egemen hale geldi. Artık dünyaya iktisat dini (sınırsız büyüme ve sınırsız tüketim) egemen... Dünyayı bu dinin rahip ve papazları (iktisatçıları) yönetiyor."
- Politik Teoloji Yazıları
127. "Akıl, ideoloji, din ve dogmalarca dondurulunca, kendi sabit gündeminden çıkıp anı, olup biteni ve oluşu algılayıp yorumlayamaz. Kesinlik hissi, çürümenin başlangıcıdır. Doğru tutum, sürekli eşikte olmak; bir gözün içeride, bir gözün dışarıda olmasıdır."
- Vicdan Böyle Buyurdu
128. "İslam, her zaman ve mekanda yeniden anlaşılabilecek, yeniden yorumlanabilecek iç ve dış dinamiklere sahiptir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
129. ""Eleştiri-sorgulama, düşünmenin dindarlığıdır"
#Heidegger"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
130. "Dostluk ve akrabalık bağlarının gevşemesinin sebebi, teknolojinin insanın hareket hızını ve alanını/mekanını genişleterek daha çok sayıda insanla karşılaşma ve tanışma imkanı vermesidir. “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur.”"
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
131. "İtiraza şöyle bir soruyla başlayalım. Acaba hayatın kendisinin taşıdığı elem, acı, zarar verme imkânları az mı da Allah durup dururken insanların başına fazladan “bela” açıyor? İnsanların birbirine verebilecekleri acı, zarar, sıkıntı yok mu da Allah “fitne” (denemek için olay) çıkarıyor?
İşin gerçeği, bela, ibtila ve fitne (imtihan) işte bu acı, musibet, zarar, şer ve seyyielerin içinde olmaktadır. Bu dünyada acı çektirip de ahirette bunun karşılığı olarak mükâfat vermesi Allah'ın “hakim” (anlamlı, doğru, maslahata uygun, dengeli, makul iş yapan) oluşuyla nasıl bağdaştırılabilir? Bu, insanın parmaklarını kesip satarak zevk veren bir şey almasına benzemez mi? Allah bir insanı sevindirmek için önce eşeğini kaybettirip (haşa) sonra da buldurur mu? İnsanın imtihan edilmesi böyle bir şey midir, yoksa, yeryüzündeki iradi kötülükleri, zulümleri, baskıları, sömürüleri ortadan kaldırmak için “cihad”a (cehd'le aynı kökten) girişmek ve bu süreçteki acılara, sıkıntılara direnip direnmemek midir?
Klasik kelamın böyle bir yanılgıya kaymasının temelinde, daha önce defaatle değindiğimiz parçacı/ lafızcı yorum metodolojisi yatmaktadır. Kur'an'ın teosentrik “retoriği” gözden kaçırılarak, ifadeler sofistike doktrin metinleri olarak yorumlanmıştır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
132. "Kur'an'a göre insanın en büyük düşmanı, yani en büyük şeytan, onun kendi kendini kandırması ya da kendi nefsini aldatmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
133. "Nietzche, toplumların/kültürlerin çöküş ve zayıflık durumlarında kesinlik duygusunun arttığını söyler. Biz korkarım bu durumdayız. Herkes herşeyi bildiğini sanıyor, aynı zamanda fikrinde de sabit. Yedisinde ne ise yetmişinde de aynı olmak bu toplumda erdem. Fikrinden dönen "dönek". Gevezelik yapıyoruz, dırdır ediyoruz, slogan atıyoruz ahkam kesiyoruz; ancak soru sormuyoruz, merak etmiyoruz, hayret etmiyoruz, taaccup etmiyoruz. Tahammülümüz yok, sabrımız yok. Hemen vitesten atıp kavga ediyoruz, silaha davranıyoruz. Cahil kibri var bizde; kimse burnundan kıl aldırmıyor. Bu kadar iç kamplaşması olan (laik-dindar, Alevi-Sünni, Kürt-Türk, ulusalcı-liberal...) başka toplum var mı? Hasılı, bizim ciddi bir düşünce, vicdan ve din eğitimine ihtiyacımız var."
- İtikattan İmana
134. "Ekonominin siyasetin üstüne ve siyaset makamının da ilim ve din/ahlak makamlarının üstüne çıkışı modernite ile gerçekleşti."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
135. "Ekonomik olarak yoksul, politik olarak zorba yönetimlerin baskısı altında sıkışmış kitlelerde din; hıncın, patlama ve intikamın temel motivasyonuna dönüşüyor; böylece ayetteki ‘kalplerin ürpermesi’ kayboluyor ve din sözde kalıyor, kalpler katılaşıp paslanıyor."
- Derin Ahlak
136. "İslam, her zaman ve mekanda yeniden anlaşılabilecek, yeniden yorumlanabilecek iç ve dış dinamiklere sahiptir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
137. ""Eleştiri-sorgulama, düşünmenin dindarlığıdır"
#Heidegger"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
138. "Allah'ın ahlaklı davranmak zorunda oluşunun bir yönü de epistemolojiktir.Allahın ahlaki anlamda ahlaklı davranmak zorunda olduğunu bilen bir kimse,beşeri bir düzlemde yüzde yüz ahlaksızlık olarak niteleyebileceği bir davranışı -aslında toplumdan veya kendi beceriksizliğinden,ihmalinden kaynaklandığı halde- kolayca Allah'a izafe edemeyecektir."hayır ve şer Allah'tan dır" diyemeyecektir."Ayağın taşa değerse Allah'tan bil"diyemeyektir.Çok açık ahlaksızlık sonucu doğan zararlar karşısında "vardır bunda bir hikmet"diyemeyecektir.Teknik arızadan dolayı bir uçak düştüğünde;
Uçak parçalanmış alev saçıyor,
İnsanlar sağa sola kaçıyor,
Bu feci kazayı duyan acıyor,
Hikmetinden sual olunmaz yaradan. diye destan dizemeyecektir.Kısaca,Allah'a "bilmeden"iftira etme olayı ortadan kalkacaktır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
139. "Kur'an'da ideal mümin, Allah'ın emirlerine itaat ve haramlardan kaçınma bağlamında müteyakkız, dikkat ve kulak kesilmiş, gözünü dört açan (muttaki) bir insan iken; Tasavvufta makbul mümin, mecnun, aşık ve sarhoştur."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
140. "Tasavvufun kendini ancak üçüncü yüzyıldan sonra İslam'a nispet-bağlama girişimleri, zayıf haberler ve aşırı tevil yolu iledir. Minareye kılıf bulma gibi bir şey."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
141. "“Mevlana, “Dün, dün ile birlikte geçti cancağızım; bugün yeni bir gün, yeni şeyler söylemek lazım.” demişti. Ölümünden yedi yüz sene geçtikten sonra onu yeniden diriltip Mesnevi'yi Kur'anlaştıranlar ona ihanet etmiş olmuyorlar mı?"
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
142. "Bergson'un deyimi ile, insandan sürekli bir yaratıcılığı, hamleyi ve iştiyakı isteyen bu "dinamik" dini şuur, yerini esası itaat, taklit ve dogma olan "statik" dini şuura terkedebiliyor. Erich Fromm'un tasnifiyle "Humaniter din" ve "Otoriter din" ayrımları da benzer imaları içermektedir. Ali Şeriati de bu sorunu "Dine Karşı Din" kavramıyla sorunsallaştırmıştır."
- İtikattan İmana
143. "Halk, evliliği (eş seçimini) de kader inancı içinde mütalaa etmektedir. Genel olarak evde kalan kızlar talihlerinin açılması için çeşitli türbe, veli ve yatırlardan yardım beklemektedir. Kız olsun, erkek olsun evleneceği kişiyi bireyler pratikte kendileri belirledikleri halde, evleneceği kişinin kendinin "kader"i olarak önceden yazıldığı inancı oldukça yaygındır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
144. "M. Kemal, T. Erdoğan ve A. Öcalan, değişik oranlarda, değişik halk kesimlerinde haklı veya haksız kahramanlardır."
- Kuş Bakışı
145. "FETÖ'deki politik aklın, diyalog ve ABD ile işbirliğine girerek kolayca "ihanete" kaymasının sebebi, Osmanlı'da etkin olan ve şeriatı ıskalayan, "Yetmiş iki millete aynı gözle bakan" vahdet-i vücüdcu (İbn Arabî-Dâvûd el-Kayserî, Konevi, Mevlana, Yunus Emre, Niyazî Mısrî...) epistemik-hümanist evrenselliktir."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
146. "Hastalık, fakirlik ve ölüm birer 'bela' ve 'musibet' olarak hayatın ve denenmenin/dinin dinamikleridir. Zenginlik ve sağlık
da öyle . Birincileri ortadan kaldırmaya çalışmak, seküler bir tutum olarak Tanrı'yı ve dinl/ahireti unutmadır. Oysa önemli
olan, cehaleti ve zulmü ortadan kaldırmaktır ."
- İlhamiyyat 2 / Dini - Teolojik Aforizmalar
147. "B. Russel'ın dediği gibi: "Dünyanın en temel sorunu , akıllılar hep kuşku içinde iken , cahillerin küstahça kendilerine olan sınırsız güvenleridir.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
148. "Hz. Adem'le başlayıp Hz. Muhammed(sav) ile sona eren ilahi evrensel din olan İslam'ın amacı, insanların özgür iradeleri ile tevhid inancını benimsemeleri; müminler aracılığı ile de yeryüzünde adalete, hakkaniyete dayalı bir barışın tesis edilmesidir."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
149. "..gerçekten de insanın ve Allah'ın gerçek bir fiili olarak "Hidayet", Kur'an'da insanın beş duyusunu ve idrakini etkin kullanmakla, iman ile, salih amel ile, tövbe ile, Allah'a yönelme ile, Kur'an'a ve Peygambere tabi olmak ile, Allah'a sarılmakla ve cihatla şarta bağlanmıştır...
yoksa o, Allah'ın asla keyfi bir tasarrufu değildir.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
150. "..temel metinlere bakacak olursak şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki: Hz Musa'nın tebliğ ettiği vahiy, adalete; Hz İsa'nın ki sevgi ve merhamete, Hz muhammed'inki ise her ikisine birden vurgu yapmaktadır..
her üçünün ortak paydası ise Allah'ın ne yapacağının belli olması ve ilişkinin ahlak temeli bir ilişki olmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
151. "Sokrat,mükemmel bir heykele hayranlıkla bakan arkadaşına 'Ben buna can veren birini tanıyorum' demişti.."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
152. "Panteizm, materyalizmin teolojik/din dili ile ifadesidir."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
153. "Son dört yüzyıllık Batı teknolojisi, dünyayı bir "Eko Sistem" olarak, "evimiz olarak görme yerine; talan ve yağma edilecek bir ganimet, stok, kaynak olarak gördü; İsraf ekonomisi olarak kapitalizm."
- Kur'an, Tasavvuf Ve Seküler Dünyanın Yorumu
154. ""Zalimin de mazlumun da dini ve dili sorulmaz.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
155. "Muhtevalı kitap ve kişileri okuma ve dinleme, dolu bir kaptan kendi kasenizin hacmine göre su almaya benzer. Susuzluğunuz, kasenizi büyütür ve aldığınız su miktarı artar (yeniden okuma-dinleme). Bazen susuzluğunuz çok artar, su kabında su kalmadığı halde Serap görürsünüz(aşırı yorum)."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
156. "''Allah'in ruhundan üflemesi size vicdan vermesidir .''"
- Derin Ahlak
157. "FETÖ'deki politik aklın, diyalog ve ABD ile işbirliğine girerek kolayca "ihanete" kaymasının sebebi, Osmanlı'da etkin olan ve şeriatı ıskalayan, "Yetmiş iki millete aynı gözle bakan" vahdet-i vücüdcu (İbn Arabî-Dâvûd el-Kayserî, Konevi, Mevlana, Yunus Emre, Niyazî Mısrî...) epistemik-hümanist evrenselliktir."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
158. "B. Russel'ın dediği gibi: "Dünyanın en temel sorunu , akıllılar hep kuşku içinde iken , cahillerin küstahça kendilerine olan sınırsız güvenleridir.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
159. "Mısır'daki İslamcı iktidarın Batı tarafından yıkılmasına karşı duruşu, Suriye'deki Esad rejiminin yıkılması için İslamcı muhalefete destek olması, Miyanmar'daki mazlum Müslümanların mağduriyetini desteklemesi..."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
160. ""Ne denli akıldışı olursa olsun, bir doktrin toplumda belli bir güç kazandıktan sonra, milyonlarca insan, dışlanma ve yalıtlanma duygusuna kapılmak şöyle dursun, bu doktrine inanmaya başlayacaktır." #ErichFromm"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
161. "Kötülük kendi başını yemedikçe, iyiliğe yol bulmak hayli zordur veya diğer deyimle, kötülük zirveye ulaşmadıkça iyiliğe fırsat tanınmamaktadır. İnsanlığın hakiki dindarlığa dönüşü de burnunun epeyce sürtülmedinden sonra başlayacak gibi.."
- İtikattan İmana
162. "İnsanlar ile girişilen ahlak/ din tartışmalarında argüman, delil yerine, güç kullanmak ahlaksızlıktır; bu güç kullanma. Tanrının gücünü kullanmak dahi olsa böyledir."
- Kuş Bakışı
163. "Dini yabancılaşma Fromm'un dediği gibi, sadece putlara tapmada ortaya çıkmaz. İnsan tanrısını salt güce indirgeyerek de kendine yabancılaşır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
164. "Bu konuda Süleyman Uludağ ise şunları söylemektedir:
"Osmanlı uleması eserlerini, şerhlerini ve haşiyelerini medreselerde çağlar boyu okutmuş olduğu müelliflerden hiçbiri Maturidi mezhebinden değildir. Ayrıca bu müelliflerden hiçbiri Osmanlı medreselerinde yetişmemiştir. Ya Osmanlılardan önce veya Osmanlı ülkesi dışında yaşamışlardır. Osmanlı uleması ismen Maturidi'dir, ama aslında hakikatte Eş'ari'dir. Eş'ari mezhebinin sonraki kelam kitapları izah ve şerhleri gibi birçok eserler İstanbul'da Hanefi alimleri tarafından basılır, okunur ve okutulurken: İmam Maturidi'nin hiçbir eseri; Maturidi mezhebinin ikinci derecede önemli olan ismi olan Ebu'l Mu'in Nesefi'nin ikinci derecede değerli eseri olan Tabsiretu'l Edille'si; Sabuni'nin üçüncü derecede kaynak bir eser olan el Kifaye'si ne basılmış, ne de okunmuştur... Diğer İslam devletlerinde olduğu gibi, Osmanlı'da da Eş'arilik rağbet görmüştür."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
165. ""İnsanlar, krallarının -bugün ise ulus-devletlerin- dini kimliği üzeredir.""
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
166. "„Toplumsal birlik ve siyasi istikrar uğruna insanların hayatını karartan bu uygulama iptal edilmeli ve çocuklar, erişkin (akil-baliğ} hale geldikten sonra onlara dinler anlatılmalıdır. Bundan, ancak kendine güvenemeyen, dogmaları katı-saçma olan ilkel dinler korkar.“"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
167. "Birilerinin de çıkıp Eş'arilik, Tasavvuf ve Ehl-i Hadis'in büyük önderlerinin psikanalizini yapması gerekiyor. Çünkü bu yorum, epistemolojik ve metodolojik olmaktan daha önce ve daha derinde antropolojiktir, psikolojiktir; kitleler tarafından kabulü ise sosyo-politiktir"
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
168. "Mu'tezile, adalet üzerinde yoğun olarak durmasa da Allah’ın fiillerinin adalet, ihsan ve faziletten başka bir şeyle nitelendirilemeyeceğini belirtir.
Mâtürîdî ise insan aklının, Allah’ın fiillerindeki hikmeti ve adaleti tam olarak kavrayamayacağını söyler. Bunu da insan bilgisinin sınırlı oluşuna ve duyguların tesiriyle relatifizme düşme riskine bağlar."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
169. "‘Takdir’ gelip ‘tedbir’i bozuyorsa insanlar tedbir almakta neden ciddi davransınlar?"
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
170. "bizim indimizde ahlâka, adalete muğayir olan bir şey allah'ın bilinemeyen hikmetine göre adil, iyi, doğru ise ahlâk konusundaki bütün fikirlerimiz karmakarışık hâle gelmez mi ?"
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
171. "İslam, insanların zengin olmalarına karşı değildir. Birçok ibadet (zekat, hacc, infak, cihad vb.) mala ve zenginliğe bağlıdır. Ancak, Islam, mal ve zenginliğin meşru yollardan (hibe, miras, üretim, ticaret vb.), helal olarak elde edilmesini istemektedir. Aldatma, sömürme, hırsızlık ve gasp yoluyla mal ve zenginlik elde etmek çok net olarak yasaklanmıştır. Hayat bir denenme olduğuna göre, "Allah, insanın elinin dolu olup olmadığına bakmaz, elindekinin temiz olup olmadığına bakar"."
- Konularına Göre Kur’an
172. "Kitlelerin isyanı ve baş kaldırması, ya haklı çıkarının zedelenmesi veya vicdanının yaralanması ile olur. Ancak, insanların özü ( mülkiyeti ve vicdanı ) ‘gür’ değilse, isyan olmaz. Diktatörlüklerin uzun sürmesinin yarı günahı kitlelere aittir."
- İlhamiyyat 2 / Dini - Teolojik Aforizmalar
173. "İman, kalbin fiili; amel, organların fiilidir. İman ve amel, iki ayrı şey; fakat ikisi birbirine bağlı şeylerdir."
- Biz ve Onlar
174. "Demokrasi İslam coğrafyasında Avrupa'da olduğu gibi zor bir doğumla gerçekleşecektir. Amerika'nın bu doğuma gayri meşru müdahalesi doğal süreci etkileyerek düşük yapmaya sebebiyet verebilir. Avrupa daha yaşlı olduğu için eğer samimi olursa ebelik yapmaya daha müsaittir. Laikliğe gelince bu ilkenin kiliseye karşı geliştirilmiş bir ilke olması ve İslam'da da kilise olmadığından dolayı anlaşılmasında ve içselleştirilmesinde ciddi sorunlar yaşanmaktadır."
- İtikattan İmana
175. ""Ehli Hadis veya Selefiyye ekolü insanın düşünce-duygu ve davranıştan oluşan ve daima yenilenebilen doğasını reddetmiştir.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
176. "„İnsan yeryüzünde Allah’ın halifesidir ayeti, bir Halifeniz olsun/Halife seçin olarak değil, herkes kendinden sorumlu ve özgür olsun diye açıklamaktadır.”"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
177. "Bir hedefe ulaşmada araç olarak kullanılan değiştirici ve etkileyici bir araç olan zeka, insan ile hayvanın ortak özelliğidir. Aklın denetleyiciliği ise, sadece insanda bulunur."
- Politik Teoloji Yazıları
178. "Kuran, koru alevlendirir, küle bir şey yapamaz; ancak gözü açık olan görür onu, köre bir şey yapamaz; diri olanları uyarır, ölüler onu anlayamaz."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
179. "Çoğu insan kendince, çoğu zaman da keyfince oluşturduğu ‘haklılık’ mevzisine girip sınırlı sayıdaki ilişkiye dayanarak -eksik tümevarım ile- ötekini ya melekleştirir ya da şeytanlaştırır. İnsanların çok azı, ötekini hakkıyla değerlendirir/tanır."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
180. "(Mevlana'nın Moğol işbirlikçiliği ve Şeyh Bedrettin'in isyanı hatırlansın.) Fetullah'ın kolay devşirilmesinde etnik kökenin muhtemel etkisi dikkate alınmalıdır."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
181. "Allah inancı, müminin zihninde salt bir itikat , kanaat ve inanç olmaktan çıkıp kalbine doğru bir imana , varoluşsal bir ilişkiye, canlı -duygusal bir bağa dönüştükç bireyin yaşamının bütün boyutlarına nüfuz etmesi , etkilenmesi o oranda artar."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
182. "Daha önce demokrasiyi icat ederek kralların ilahlaşmasını önleyen Yunan şehir devletleri gibi, Roma İmparatorluğu da "Senato"yu oluşturarak kralların tanrılaşmasına karşı koymaya çalışmıştır. Mısır'da, Babil'de, Çin'de ve İran'da bunlara benzer kurumlar oluşturulamamıştır. Kralları ilahlaştıran mantık, onların görünmez elbiseler giyebileceğine inandıran ihtiyaçların acilliğidir. Ancak, bir çocuk saflığı/naifliği "kralın çıplak olduğunu" görüp haykırabilmiştir."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
183. "Kimlik, kişilik ve karakter oluşturmanın doğru yolu; dinamik bir düşünme, dinleme ve diyalogdur.
Merak, yaratıcılık, hayret etme, hayal gücü, kendini tanıma, sorgulama, şüphe etme, nöbetleşe olarak kendine geri çekilme ve ötekine gitme, herkes için bir zorunlulukdur.."
- Biz ve Onlar
184. "Avrupa ve Kuzey Amerika'nın tarihi -Hristiyanlık dininin kabul edilmiş olmasına rağmen- zorbalıkların, fetihlerin ve açgözlülüklerin tarihidir. En yüce değerimiz diğerlerinden güçlü olmak, başkalarının boyunduruk altına almak ve onları sömürmek olarak sıralamak mümkündür."
- Kur'an'ın Ahlak Metafiziği
185. "İkinci grup, zamanla kendi arasında "Ehl-i Sünnet-i Hasse/Hadis Ehli/Selefiyye" ve "Ehl-i Sünnet" olarak tekrar ikiye ayrılmıştır."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
186. "Takvanın en önemli ve temel işlevi insana doğru bir şekilde kendini inceleme ve doğruyu yanlıştan ayırdedebilme kabiliyet ve gücünü vermesidir. Bir şahıs bu şekilde kendi kendisinin röntgenini çekmek (self x-raying) kudretine erişebildiği ölçüde hatadan/günahtan ve onun "ben"i tahrib eden (self destructive ) neticelerinden "korunma" imkanına kavuşur. Fakat, şu da ifade edilmelidir ki, takva kavramıyla ima edilen bu "kendini inceleme (nefis muhasebesi) " hiçbir zaman kendini herşeyden masum görme anlamına gelmez. Tam aksine; takvanın anlamının ayrılmaz bir unsuru şudur: Bir insan davranışlarını düzenlemek için kendini mümkün olduğu kadar nesnel şekilde nefis muhasebesine çekse de, hiçbir zaman doğruyu seçtiği hususunda garanti yoktur. Eğer bu nefis muhasebesi tek başına yeterli olsaydı, hümanizm mükemmelen işler ve böylece "aşkın"a ihtiyaç kalmazdı. Fakat, insanların vicdanlarının ne kadar subjektif olabildiğini biliyoruz. İşte takva bizzat bu aşkınlığa işaret eder; zira onun ima ettiği şey, her ne kadar seçim bizim, çaba/fiil de bizimse de; bizim yapıp etmelerimiz hakkındaki nihai ve gerçekten nesnel değerlendirme bizim değil "Allah'ın yetkisindedir ". Kurana göre insanın en büyük düşmanı, yani en büyük şeytan, onun kendi kendini kandırması ya da kendi nefsini aldatmasıdır (self deception). Heva (çoğulu ahva:insanda derinden kökleşmiş ve teşhisi zor arzular) ve umniye (çoğulu emanin: insanın emniyet içinde olduğu vehmi/kuruntusu) terimleri Kuranda son derece sıklıkla geçer. Muhtelif defalar, Peygambere dahi, vahyin onun arzularını hesaba katamayacağı söylenmektedir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
187. "Ahlaki doğruyu veya iyiyi nasıl bilebiliriz (daha doğrusu ne ile bilebiliriz), sorusuna gelince, bu soru İslam düşüncesinde başlıca iki türlü cevaplandırılmıştır. Mu'tezile ve Maturidilik ahlakın objektifliğini savunarak ahlakı büyük ölçüde akıl ile temellendirdi. Eş'arilik ise subjektifliği savunarak vahiy ile izah etti. Hukuk alanında buna mümasil olarak Ebu Hanife'nin başını çektiği 'Rey' ekolü objektifliğe yakın düşerken; Şafii ve Ahmed b. Hanbel'in başını çektiği 'Hadis' ekolü subjektifliği savundular."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
188. "Size selam olsun, çünkü Rabbiniz rahmet etmeyi kendi üzerine zorunlu kıldı. En'am 6/24
Kur'an'ın Allah kavramını oluştururken en fazla üzerinde durduğu hususlardan biri O'nun kudreti ise, diğeri de adaleti ve merhametidir. Fakat daha da önemlisi O'nun kudretini adalet ve merhametiyle sınırlamış olmasıdır. Kudretin ahlakı sınırlaması anlamsızdır, ama ahlakın kudreti sınırlaması "mutlak iyi" olarak tasarlanması gereken Allah için zorunludur. Allah bizi yaratırken ahlak duygusunu ve bilgisini fıtratımıza koymuştur. Biz de Allah tasavvurumuzu bu fıtrat ile ve bu ahlak ile oluşturacağız. Yani ahlak olmadan Allah inancı ve tasavvuru oluşturulamaz. Ahlak duygusu ve bilgisi olmadan oluşturulacak Allah tasavvuru, mutlak güce indirgenmiş, ahlaki muhteva taşımayan totaliter bir tirana, istediğini yapan bir krala, zorba bir despota benzer. Ahlakın önceliğini kabul edersek, Allah'ın ahlaki davranması ahlâken zorunlu olur. Çünkü, Allah kavramı kemalini, tapılmaya, saygı duyulmaya değer oluşunu bu ahlakî yanından alır. Eğer kudreti ahlakını geçiyorsa, hiç-bir ahlâkî kurala bağlı değilse, o zaman ortada saygı duyulacak değil, kendisine korkuyla boyun eğilecek bir Tanrı vardır. Yalnız bu korkuyu Kur-an'daki takva ile karıştırmamak gerekir. Takva, adil Allah'ın ahlaksız davranışları cezalandırılacağını bilip, cezalandırılmaktan ve günaha düşmekten korkmak ve korunmaktır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
189. "Sünnilik, adı üstünde olduğu gibi, Peygamber'in içinden çıktığı toplumun kültürel genlerine/geleneklerine (Sünnet) uygun olarak yapılmış dini-ahlaki bir yorumdur. Yeni Dünya, Avrupa tarafından Aydınlanma, Reform, teknoloji, bilim, endüstri vasıtalarıyla kurulunca, Sünnilik arkaik kalarak ofsayda düştü. İslam düşünce tarihinde Rey ehli, hür ve yaratıcı düşünmeyi "hikmet" kavramıyla meşrulaştırmaya/içselleştirmeye çalışırken; Hadis ehli, onu "felsefe" kavramıyla şeytanlaştırarak reddetti. Böylece İslam düşüncesi, vicdanla gerçekleşen bir düşünce olmaktan çıkarak inançla gerçekleşen bir düşünce (teoloji/ilahiyat) haline geldi."
- Vicdan Böyle Buyurdu
190. "hz.musa'nın tebliğ ettiği vahiy adalete; hz.isa'nınki sevgi ve merhamete; hz.muhammed'inki ise her ikisine birden vurgu yapmaktadır. her üçünün ortak paydasıysa allah'ın ne yapacağının belli olması ve ilişkinin ahlâk temelli bir ilişki olmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
191. "… doğrusu, Allah haksızlık eden kavmi doğru yola eriştirmez."
- Konularına Göre Kur’an
192. "Düşünme, sanat/zanaat(meslek) beceri gibi, eğitimle insanlara kazandırılması gereken bir kabiliyettir. Kur’an, çeşitli düşünme formlarında (taakkul, tefekkür, tezekkür, tefakkuh, tekebbür...) muhataplarını teşvik ederek dini-ahlaki bağlamda herkesi “ düşünür” yapmaya çalışan tek kitaptır."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
193. "Oysa, Semerkand menşeli Yesevilik-Nakşilik ve Anadolu'daki kolları, daima şeriata (ahlâka/hakîkate-çerçeveye) sadakatlerini bir biçimde sürdürmüşlerdir."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
194. ""Salt güce/iktidara sahip olduğu için, muhatapları üzertnde keyfi olarak tasarrufta bulunmak, otorite değil zorbalık/tiranlıktır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
195. "Kur’an’a göre, din, en genel anlamda Allah’a ve ahirete iman temelinde dünya hayatını Allah’ın ahlaki buyruklara doğrultusunda yaşamaktır."
- Politik Teoloji Yazıları
196. ""Hukukun amacı, adaletin hükümranlığını sağlamaktır." ifadesi, yanlıştır; onun yerine: "Hukukun amacı, adaletsizliğin hükümran olmasını önlemektir" ifadesi kullanılmalıdır."
- Biz ve Onlar
197. "Uçağı en iyi pilotun kullanması, ameliyatı en iyi doktorun yapması gerektiği gibi; hukuk ve siyaseti de vicdan kapasitesi keskin, en adil ve ahlaklı kimselerin yapması asıldır."
- Biz ve Onlar
198. ""Kanuni" olan her şeyin, adil ve hukuki olduğu sağduyusu, asla doğru değildir."
- Biz ve Onlar
199. ""Size kimlerin hükmettiğini öğrenmek istiyorsanız,
sadece kimleri eleştirme izninizin olmadığını bulun.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
200. "“Risk almayan, Tanrı olamaz. İnsanları yaratmakla büyük risk almıştır.”"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
201. ""Üç peygamberden (Hz. Musa, Hz. İsa ve Hz. Muhammed) ilk ikisinin aldığı emirler korunmamış; ancak son peygamberin aldığı vahiyler sahih olarak korunmuş. İlginç.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
202. ""Mahatma Gandi'yi çıkaran milletle Hitler'i çıkaran milletin aynı tabiatta olduklarını söylemek, akla zarardır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
203. "Kur’an’da “ilm”, dünyanın bilgisi değil; Allah’ın, ahiretin ve ahlakın bilgisidir. Değişik fiil kalıpları ile ifade edilen “düşünme” ise, “bilim” anlamında var olanların “ne”liği “nasıl”lığını anlama/hesaplama değil; onların “niçin?”ini düşünmedir."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
204. ""...bugün de mabetlerin büyüklüğü. ihtişamı ve çokluğu, insana karşı işlenen büyük günahların "keffaret"inin, yani Tanrı'yı kandırma girişiminin bir semptomu olabilir.""
- Evrensel Ümmetçiliğe Doğru
205. "Kutsal kitapların dogmatik yorumuna sıkı sarılan toplumlar, akıllarını yitirirler. Çünkü Akla daha fazla ihtiyaç duymayanlar akıllarını er-geç yitirirler"(Nietzsche). Yani sorun, neticede "ihtiyaç" meselesidir."
- Kur’an’ın Mahiyeti ve Yorumu
206. "Çoğu insan kendince, çoğu zaman da keyfince oluşturduğu ‘haklılık’ mevzisine girip sınırlı sayıdaki ilişkiye dayanarak -eksik tümevarım ile- ötekini ya melekleştirir ya da şeytanlaştırır. İnsanların çok azı, ötekini hakkıyla değerlendirir/tanır."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
207. "Oysa, Semerkand menşeli Yesevilik-Nakşilik ve Anadolu'daki kolları, daima şeriata (ahlâka/hakîkate-çerçeveye) sadakatlerini bir biçimde sürdürmüşlerdir."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
208. ""Salt güce/iktidara sahip olduğu için, muhatapları üzertnde keyfi olarak tasarrufta bulunmak, otorite değil zorbalık/tiranlıktır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
209. "İyiliği seçme özgürlüğü, aynı zamanda onun zıddı olan kötülüğü de seçme özgürlüğüdür. Allah'ın bu riski göze alması, insana olan sonsuz güvenini gösterir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
210. "Her mecaz belirli bir oranda 'hakikat' taşır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
211. "İkinci ve üçüncü tercihler, kendilerini dini korumak ve tebliğ etmek için her türlü gayret ve çaba gösterme anlamında "cihad" kavramıyla kodladıkları halde; birincisi, "büyük cihad" (nefsi öldürme faaliyetleri) kavramıyla kendini kandırmaktır."
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
212. "Ahiret, insanın dünyadaki (olumlu-olumsuz) ahlaki davranışlarının ahlaki (Yunus, 10:28- Kehf,18:98) sonucudur."
- Politik Teoloji Yazıları
213. "Dinler; hak, hukuk, hakikat, hakkaniyet ve adalet arayışı davası peşinde iken; modernite; güç, gerçek ve tahakküm peşindedir. 'ilerleme' de onun kılıfı ve süsüdür."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
214. "Hz Musa'nın tebliğ ettiği vahiy adalete; Hz. İsa'nınki sevgi ve merhamete; Hz. Muhammed'inki ise her ikisine birden vurgu yapmaktadır. Her üçünün ortak paydası ise, Allah'ın ne yapacağının belli olması ve ilişkinin ahlak temelli bir ilişki olmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
215. "Güç tehlikedir, mutlak güç mutlak tehlikedir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
216. "Dini yabancılaşma Fromm'un dediği gibi, sadece putlara tapmada ortaya çıkmaz. İnsan tanrısını salt güce indirgeyerek de kendine yabancılaşır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
217. ""Gemide bir kaptan vardır/Gerisi, mürettebat. Vücutta bir kalp vardır/Gerisi, teferruat" anlayışı, gemiyi ve vücudu bir kişiye bağlayarak onları tehlikeye atmıyor mu? Bu anlayış, derinden bakıldığında sorumluluktan kaçan bir tür kurnazlık ve eşitlikten kaçan bir tür kölelik zihniyeti değil midir? Bin küsur seneden beri saltanat siyasetinden, İttihat ve Terakki'den, Tek Parti dönemlerinden hiçbir şey öğrenemedik mi?"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
218. ".. insanların çoğu, tedbirde kusur ettikleri halde allah'a bühtan (iftira) etmektedirler. "ayağın taşa değerse allah'tan bil" sözü böyle bir bühtan örneğidir. halbuki allah şöyle diyor:
"𝕓𝕒şı𝕟ı𝕫𝕒 𝕘𝕖𝕝𝕖𝕟 𝕙𝕖𝕣𝕙𝕒𝕟𝕘𝕚 𝕓𝕚𝕣 𝕞𝕦𝕤𝕚𝕓𝕖𝕥 (𝕫𝕒𝕣𝕒𝕣,𝕒𝕔ı, 𝕤ı𝕜ı𝕟𝕥ı 𝕧𝕖𝕣𝕖𝕟 𝕠𝕝𝕒𝕪) 𝕜𝕖𝕟𝕕𝕚 𝕖𝕝𝕝𝕖𝕣𝕚𝕟𝕚𝕫𝕚𝕟 𝕪𝕒𝕡𝕥ığı𝕟ı𝕟 𝕤𝕠𝕟𝕦𝕔𝕦𝕕𝕦𝕣..""
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
219. "Önemli olan, irade ve hareket olarak insanın hür fülinin, Allah'ın ilmine konu olmadan 'evvel' ortaya çıktığını ve Allah'ın sonsuz yaratma al-ternatiflerinden 'insan' yaratma çeşidinde, bu yetkiyi (hürriyeti) insana verdiğini kabul etmektir"
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
220. "İbrahimi dinlerin (Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam) tarih içinde mezheplerde aldığı bazı yorumların muhtevalarını dışta tutarak temel metinlere bakarsak, şunu rahatlıkla söyleyebiliriz:
Hz. Musa'nın tebliğ ettiği vahiy adalete; Hz. İsa'nınki sevgi ve merhamete; Hz. Muhammed'inki ise her ikisine birden vurgu yapmaktadır. Her üçünün ortak paydası ise, Allah'ın ne yapacağının belli olması ve ilişkinin ahlak temelli bir ilişki olmasıdır. Allah'ın mahiyeti algı ve düşünme aktlarından bağımsız olduğu, tanımlamadan uzak olduğu için ("O'nun benzeri bir şey yoktur. . . 42/11); Kur'an' da Allah' dan söz eden ayetler, O'nun "ne yaptığından (ahlak)" bahseder."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
221. "Zekânın ve aklın çalışabilmesi için ruhun özgür olması gerekir. Dinler, gelenekler ve kültürler, anlamanın ön şartı/anahtarı olarak bir kap/çerçeve oluşturmanın yanı sıra, yeni şeyleri ve olayları anlamayı zorlaştırabilen kilitler de olabilir."
- Vicdan Böyle Buyurdu
222. "Tanrı ve insanla ilişki, dinlerde sorun olabiliyor. Doğrusu, Tanrı'ya karşı "saygı" (iman ve ibadet), insana karşı ise "sorumluluk" (adalet ve merhamet) ilişkisiyken; Hristiyanlık, Tanrı'ya ve insana karşı "sevgi"yi din davası haline getirirken; mistisizm (tasavvuf), insana karşı sevgiyi, Tanrı'ya karşı "aşkı" dini dava haline getirdi. Oysa sevgi, duygulanıma bağlı, pasif ve koşullu bir erdemdir."
- Vicdan Böyle Buyurdu
223. "Ta n r ı , doğaya koyduğu fızik yasalarını (ayet-kader) -peygam berlerini desteklemek için- kendi ihlal edebilir (mucize) ; ancak , kendinin kendine koyduğu (6/ 12, 54), kendini bağlayan ahlak yasalarinı (sünnetullah) asla ihlal etmeyeceğini söyler (33/38, 62; 35/43)"
- Vicdan Böyle Buyurdu
224. "Bir varlık ne kadar büyük olursa, o varlık hakkında bilgisiz olmak (ve yanlış bilgiye sahip olmak İ. G.) o ölçüde haksızlık olur. Bunun için Allah: 'Şirk büyük bir zulümdür." (Lokman/13) diye buyurmuştur."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
225. "Gelecekteki sınırı ve toplamı kesin olarak bilinmediği ve de kaybeden ile kaybedilen şey aynı olduğu için, azaldığı ve tükendiği hâlde farkına varılmayan tek şey ömürdür."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
226. "Akıl vahyin temelidir, vahiy kendini insan aklı ve argümanları ile ifade eder."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
227. "Her evrensel olan kendini zorunlu olarak mahalli, yerel ve milli bir ortamda ifade eder."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
228. "Insanların başına gelen olayların önceden Allah tarafından tayin edilmesi anlamında "Kader" düşüncesini sistematik olarak ilk defa Emevi iktidarı savundu. Zorla ele geçirdikleri iktidarı halk nezdinde meşru göstermek için bu yola başvurdular.."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
229. "A. İzzet Begoviç'in dediği gibi: "Tevhit, aynı inancı paylaşan insanların birlikte yaşaması değil; farklı inançta olan insanların birlikte yaşayabilmeleridir."
- Biz ve Onlar
230. "Allah'ın emirlerine boyun eğme ve itaat etme, bu emirlerin idrak edilmesinden doğan bir hayranlık ve huşunun sonucudur."
- Biz ve Onlar
231. "Kur'an 'ın bütün çabası , insandaki dinl dogmatiklik/taklit alışkanlığını,
vicdan/kritik ve düşünme ile aşma ve açma iken; zamanla aynı şeylere Müslümanların da duçar olması, İslam'ın da diğer dinler gibi sıradanlaşmasına sebep oldu . Bu dinin, uzun süreden beri hayır ve güzellikler doğuramamasmın nedenii şte budur."
- İlhamiyyat 2 / Dini - Teolojik Aforizmalar
232. "Zihin, kendinde olan her şeyin 'olduğu gibi' olduğunu sanır; ama zamanla, birçok şeyin sandığı gibi olmadığını görür; birçoğunu
da görmeden öyle olduğunu sanarak ölür. Marifet, zihnin böyle olduğunu bilmek, cahillik ise bilmemektir."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
233. "İLK MÜSLÜMANLARIN B ÜYÜK İÇ SAVASININ İKİ YORUMU
Sünnilik, sahabe arasında Hz. Osman ve Hz. Ali döneminde politik 'ihtiras' yüzünden patlak vermiş iç savaşı ( Cemel ve Sıffin), ilmI bir kavram olan 'ictihad farkı' veya 'ilahı kader' olarak yorumlayıp olayın 'suçlularını' ortaya çıkararak ümmetin vicdanında mahkum etme yerine, fail-i meçhul hale getir di. Zira Sünnilik, bu savaşın galipleri iktidarda iken; Şiilik ise bu savaştan yenilerek çıkanların destekçileri olarak bir kin ve intikam duygusu olarak şekillendi"
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
234. "Oyuna dalan çocuğun gerçek hayatı unutması gibi teknoloji ile çepeçevre kuşatılan insan da hayatın gerçek gayesini unuttu."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
235. "Kur'an'ın kabileciliği ortadan kaldırarak iman kardeşliği
üzerine bir toplum oluşturmaya çalıştığı halde, Hz.
Muhammed'in ölümüyle birlikte Kureyş ile diğer kabileler
arasında ve Kureyş'in kendi içindeki Emevi ile Haşimi kavgasının
Cahiliye döneminde bırakıldığı noktaya geri döndüğü
müsellemdir. Dört halifenin, dördünün de Kureyş'ten olması
tesadüf değildir. Tarihsel determinizme sığınarak: "Araplar,
Kureyş'in otoritesinden başka bir kabilenin otoritesini tanıyamazdı," demek, Kur'an'ın boşa uğraştığını söylemek demektir."İmamlar Kureyş'tendir, " sözünü, "hadis" olarak kabul etmek, kabileciliği/ırkçılığı, Peygamber'e onaylatmaktır. Kabileciliğin, İslam toplumunu ilk yüzyılında iç savaşa boğduğu
(Cemel-Sıffin-Kerbela) bilinmektedir. Haricilerin, Mutezilenin
ve Ebü Hanife'nin kabileciliğe karşı çıktıkları malumdur.
Sünnilik, "büyük fitne"nin (iç savaşın) yarattığı travmayla
kabileciliği eleştirmeyi aklından bile geçirmemiştir: "Denize
düşen, yılana sarılır.""
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
236. "„Bütün dinlerde geçerli olan, daha çocuk yaştayken, akil baliğ olmadan, dini dogma ve doktrinlerin insan yavrularına şartlandırılarak beyinlerine kazınması, insan hakları/makdsidu'ş-şeri'a açısından büyük bir zulümdür.“"
- Sünniliğin Eleştirisine Giriş
237. "Vicdan rahatlatılmadan (kitabına uydurma, hile-i şer'iyye yoluyla) günah işlenmez. Dindar kişi, eğer vicdanı sürekli rahatsız ve kanayan biri değilse, günahı kitabına uydurarak işleyen kimsedir."
- Vicdan Böyle Buyurdu
238. "Her yeni günün anlamı, iaşe ıçın çalışmak ; zulmü/fesadı azaltmak , adalet ve merhameti çoğaltmaktır (iyilik) . "İnsan, kendinin ne (kim) olduğuna şehadet etmesi gerekendir" (Heidegger) ."
- Vicdan Böyle Buyurdu
239. "Tanrılık, özünde risk almaktır; risk alamayan Tanı olamaz. Risk alamayan, eksik ve korkaktır; garanticidir. Risk tanımı gereği, kurguyu siz yapmış olsanız da, projeye birden fazla özgür iradenin dahil olmasıdır. Evrende oluşan (kevn ve fesad) her şey Tanrı'nın bilgisi ve kontrolü altındadır. Kur'an'da insanlarla ilişki bağlamında Allah'a nispet edilen 'izn' kavramı, insanlık projesinde Tanrı'nın kontrollü 'risk' alışını ifade eder. Tanrı'yı 'ezeli/mutlak ilim' olarak tanımlayanlar, farkına varmadan Tanrı'nın sürekli sahip olduğu, daha doğrusu kendinin aynı zamanda bunlar olduğu kudret, irade ve yaratma sıfatlarını iptal ederler. Amr ibn Ubeyd'in dediği gibi, Allah'ın ezeli ilminde insanlara zarar veya fayda veren bir 'nedensellik' varsa o zaman sorumluluk kalkar. Sanki Tanrı ezelde 'her şeyi' bir defada irade etmiş, sonrada bu her şeyi ezeli, pasif ilminin garantisine almış; ondan sonra da kıpırdamadan 'taş' gibi durmaktadır. En küçük bir kıpırdaması 'eksiklik' olarak algılanmaktadır."
- Derin Ahlak
240. "Güç ve bilgi ahlak ilkelerinin buyruğuna verilmezse yapıcı değil yıkıcı olurlar."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
241. "Müminin kalbi ölünce muhafazakarlaşır."
- Derin Ahlak
242. ""Kur'an; "Pis olanın çokluğu seni şaşırtsa /hoşuna gitse de; temiz olan ile pis olan bir değildir." (5/100) diyerek, mevcut tarihsel (etik- ekonomik - politik) pratik (yaşanan) eğer ahlaksızlık ise; ondan radikal bir kopuşu önermiştir."
İlhami Güler Evrensel Ümmetciliğe Doğru, s,23, Ankara Okulu Yayınları"
- Evrensel Ümmetçiliğe Doğru
243. "Hz Musa'nın tebliğ ettiği vahiy adalete; Hz. İsa'nınki sevgi ve merhamete; Hz. Muhammed'inki ise her ikisine birden vurgu yapmaktadır. Her üçünün ortak paydası ise, Allah'ın ne yapacağının belli olması ve ilişkinin ahlak temelli bir ilişki olmasıdır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
244. "Güç tehlikedir, mutlak güç mutlak tehlikedir."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
245. "Dini yabancılaşma Fromm'un dediği gibi, sadece putlara tapmada ortaya çıkmaz. İnsan tanrısını salt güce indirgeyerek de kendine yabancılaşır."
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
246. ".. insanların çoğu, tedbirde kusur ettikleri halde allah'a bühtan (iftira) etmektedirler. "ayağın taşa değerse allah'tan bil" sözü böyle bir bühtan örneğidir. halbuki allah şöyle diyor:
"𝕓𝕒şı𝕟ı𝕫𝕒 𝕘𝕖𝕝𝕖𝕟 𝕙𝕖𝕣𝕙𝕒𝕟𝕘𝕚 𝕓𝕚𝕣 𝕞𝕦𝕤𝕚𝕓𝕖𝕥 (𝕫𝕒𝕣𝕒𝕣,𝕒𝕔ı, 𝕤ı𝕜ı𝕟𝕥ı 𝕧𝕖𝕣𝕖𝕟 𝕠𝕝𝕒𝕪) 𝕜𝕖𝕟𝕕𝕚 𝕖𝕝𝕝𝕖𝕣𝕚𝕟𝕚𝕫𝕚𝕟 𝕪𝕒𝕡𝕥ığı𝕟ı𝕟 𝕤𝕠𝕟𝕦𝕔𝕦𝕕𝕦𝕣..""
- Allah'ın Ahlakiliği Sorunu
247. "Gelecekteki sınırı ve toplamı kesin olarak bilinmediği ve de kaybeden ile kaybedilen şey aynı olduğu için, azaldığı ve tükendiği hâlde farkına varılmayan tek şey ömürdür."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar
248. "Akıl vahyin temelidir, vahiy kendini insan aklı ve argümanları ile ifade eder."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
249. "Her evrensel olan kendini zorunlu olarak mahalli, yerel ve milli bir ortamda ifade eder."
- Din'e Yeni Yaklaşımlar
250. "İnsanın düşünsel/bilişsel yolculuğu/büyümesi, bilinmeyen bir coğrafyada yolculuğuna benzer. Durduğu anda/yerde orayı en iyi ülke olarak düşünmeye başlar. Nihai hakikatin, kendi düşündüğü veya kendi kültürü olduğunu sanmaya başlar."
- İlhamiyyat / Dini - Teolojik Aforizmalar