Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı Kitap Bilgileri
Yazar: İlber Ortaylı
Tahmini Okuma Süresi: 3 sa. 10 dk.
Sayfa Sayısı: 112
Basım Tarihi: 1 Aralık 2020
İlk Yayın Tarihi: 1 Ocak 2015
Yayınevi: Kronik Yayıncılık
ISBN: 9786058301108
Ülke: Türkiye
Dil: Türkçe
Format: Karton kapak
Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı Kitap Tanıtımı
"Osmanlı kadısı, bütün İslam devletlerindeki seleflerinin aksine bir geniş imparatorluğun coğrafyasını sırtlayan unsurlardandı. Bu zümre her renk, meşrep ve nitelikteki mensuplarıyla bu zahmetli hayatı ve görevi sürdürmüştür."
-İlber Ortaylı-
Türkiye'de tarih denilince akla ilk gelen isim İlber Ortaylı'nın kaleminden Osmanlı hukuk tarihinin merkezinde yer alan ve üzerine pek konuşulmayan kadıları anlatan önemli bir çalışma…Kadılık İslam Ortaçağında ortaya çıkan idari ve adli bir görevdir. Kadı'nın sosyal-idari fonksiyonları değerlendirilirken on dört asırlık İslam tarihi içindeki evrimi göz önüne alınmadığından, bu kurumun İslam öncesi imparatorluklardan neleri, ne ölçüde miras aldığı üzerinde de durulmamıştır. İlber Ortaylı, kadıların tarihini ve yargı görevlerini, tayinini, görev süresini, yargı bölgesini, yardımcılarını, diğer memurlar arasındaki hiyerarşik ilişkisini ve Osmanlı mahkemelerinin nasıl işlediğini birincil arşiv kaynaklarını kullanarak anlatıyor. İlber Ortaylı, hem geniş ufuklu tarihçiliğini hem de tadına doyum olmaz üslupçuluğunu işe koştuğu bu kitabında, Osmanlı dünyasında kadı'nın bütün boyutlarını olağanüstü bir sürükleyicilikle ortaya koyuyor.
(Tanıtım Bülteninden)
Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı Kitaptan Alıntılar
1. "İslam Devleti'nde hakimlik görevini ilk olarak yürüten bizzat Hz. Muhammed'in kendisi olmuştur."
2. "Kadı kelimesi, Arapçada kaf ve dad harfleriyle meydana gelen 'kada' yani yargılama kelimesinden türer ve yargıç demektir."
3. "Kadı adaleti uygularken en iyi ve temiz bir şekilde giyinmeli, lâubali bir biçimde oturmamalı, taraflarla katiyen selamlaşmamalıdır."
4. "Kadı adaleti uygularken en iyi ve temiz bir şekilde giyinmeli, lâubali bir biçimde oturmamalı, taraflarla katiyen selamlaşmamalıdır."
5. "İslam Devleti'nde hakimlik görevini ilk olarak yürüten bizzat Hz. Muhammed'in kendisi olmuştur."
6. ""Niyabet Osmanlı idaresinde belirli bir bölgede adli ve mülki alanda kadıyı temsil eden kurumdur.""
7. ""Yeryüzünde insan topluluğu ve devlet oldukça, bir yargıç da vardır.""
8. "Toplumlar yargı erkini ve görevini bir makama devretmek zorundadırlar ve bu makam devamlılık, ayrıcalık, muafiyet ve otorite ile donatılmalıdır."
9. "İslam hukukçularının genel kanısına göre açıkta cereyan etmeyen bir duruşma şaibelidir."
10. "Medeni hukuk davalarında sultan bile kadı hükmünü kabule mecburdur."
11. "Kadı kelimesi, Arapçada kaf ve dad harfleriyle meydana gelen 'kada' yani yargılama kelimesinden türer ve yargıç demektir."
12. "''Medeni hukuk davalarında Sultan bile kadı hükmünü kabule mecburdur.''"
13. "Kadı ispat vasıtası için şahadetle yetinemez. Gerektiğinde keşif yapması gerekir. Bu gibi hallerde gereken tahkikat için gereğine göre muayyen kişilere emir verebilir. Mesela tabib ve cerrahlara bir ölünün, na'şını gözden geçirip tetkiklerini emreder, bu otopsidir. Bazı diğer konularla ilgili uzmanların tetkikini ister."
14. ""İslam Devleti'nde hakimlik görevini ilk olarak yürüten bizzat Hz. Muhammed'in kendisi olmuştur.""
15. ""Asesbaşılık genellikle 16.asırdan itibaren mukataaya veriliyordu.""
Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı Kitap İncelemeleri
Kadı kelimesi arapça kaf ve dad harfleriyle meydana gelen kada yani yargılama kelimesinden türeyen yargıç demektir. Kitap genel itibariyle sadece hukuk alanındaki görev ve sorumluluklarıyla değil vakıf müfettişliği, belediye reisliği, bir noter, şehrin asayişini yürütmekle görevli zabitleri, subaşı, asesbaşı gibi görevlileri denetleyen ve onların amiri olan görevlidir. Çarşı ve esnafın kontrölünü yapan muhtesiplerde kadıya bağlı olarak çalışırdı.
Kadılar ilmiye sınıfından olup medrese eğitim ile bu göreve sahip olabilirdi.
Günlük yevmiyesi olan akçelerden görev sürelerine, görev atamalarına, ve devlet kademelerindeki yerlerine ayrı ayrı değinen bir çalışma.
Anlatımın sade ve anlaşılır olması bu ağır konu içerisinde boğılmadan ilerlemenizi sağlıyor.
Kitapta daha detaylı çalışmalara yer veren akademisyenleride belirterek bilgilendirmede Osmanlı arşivlerine yer veren istisnaları belirten güzel bir eser.
Kanuni dönemiyle gücün doruğuna ulaşan, IV. Murat döneminde kırılmalar yaşan kadılık zaman içerisinde (17.yüzyıl ile) otoritede yaşanan boşluklardan etkilenecek ve II. Mahmut dönemiyle çeki düzen verilmeye başlanacaktır.
Zamanla Roma hukukun Osmanlı'da yer almaya başlaması 1926 Medeni Kanun ile iyice şekillenecektir.
100. sayfada yer alan ilmiye teşkilatının tablosu ayrıca çok iyi olmuş. Beğendim.
Üniversitede de detaylı bir şekilde incelediğimiz kadılık alan çalışmalarında bulunan veya merak eden, hukuk okuyanlara bilgiler sağlayacaktır.