Denemeler Kitap Bilgileri
Yazar: Francis Bacon
Tahmini Okuma Süresi: 6 sa. 19 dk.
Sayfa Sayısı: 223
Basım Tarihi: Ocak 2018
İlk Yayın Tarihi: 1597
Yayınevi: Yapı Kredi Yayınları
ISBN: 9789753638779
Ülke: Türkiye
Dil: Türkçe
Format: Karton kapak
Denemeler Kitap Tanıtımı
Sir Francis Bacon (1561-1626), zenginlik ile yoksulluk, ün ile düşüş, tutarlılık ile tutarsızlık, akıl ile boş inanç arasında dalgalanan bir çağda yaşadı.
Bacon’ın yetenekleri, ilgilerindeki evrensellik, düşüncesindeki esneklik, araştırıcılık, çağının pek az kişisinde vardır. Geçmiş gelenekleri ve yöntemleri tanır, çoğunu benimser, ama bununla kalmaz, o geleneklerle yöntemlerin hepsini umulmadık yeni gözlemlerle, kökten değişikliklerle aşmasını da bilir.
Bacon, Denemeler’inde, değişik alanlardan edindiği gözlemler ve deneylere dayanarak kurduğu bilgelik ile “deneme”nin isim babası Montaigne’den ayrılır. Montaigne gibi kendi benliğini anlatmaz, yaşama uygulanabilecek bir bilgelik ortaya koyar. Bunu yaparken yarattığı zengin imgelerle bir dil ustası olduğunu da kanıtlar.
Denemeler Kitaptan Alıntılar
1. "Aşk evliliği insan neslini meydana getirir, dostça sevgi onu tamamlar, hovarda aşk ise onu tahrip eder ve onursuzlaştırır."
2. "Dost, kişinin öteki kendisidir."
3. "Aşk evliliği insan neslini meydana getirir, dostça sevgi onu tamamlar, hovarda aşk ise onu tahrip eder ve onursuzlaştırır."
4. "Öğrenim davranışlara nüfuz eder."
5. "Süleyman şöyle demiş: İyi bir isim, hoş kokulu ve değerli bir merheme benzer."
6. "Yolculuğa çıkılacak yerin dili öğrenilmelidir."
7. "Kuşkusuz, dürüstlük her şeyden önemli bir niteliktir."
8. "Gergin bir ip, çok hafif bir çekmeyle kopar."
9. "Geçmiş gitmiş olan eski haline getirilemez."
10. "Ağır gelir ölüm,
Herkese tanıdık olup da,
Kendini tanıyamadan ölene."
11. "Zamanı iyi değerlendir, öyle ki, geçmişte en iyi olanı öğren, şimdi ise neyi, en uygun olduğunu anla."
12. "Her yere fazla değil, hak ettiği kadar zaman ayrılmalıdır."
13. "İnsan doğasında delilik, bilgelikten daha ağır basar."
14. "Tutumluluk en iyi yollardan biri olarak değerlendirilse de, aslında o da tümüyle masum sayılmaz, zira tutumluluk insanın özgürlüğünü ve hoşgörüsünü kısıtlar."
15. "Bilge kendi adımlarına göre yol alırken aptal olan yalana dolana sapar."
Denemeler Kitap İncelemeleri
Deneme türüne Montaigne ile başlamıştım. Bu türün ikinci ustası olan Bacon ile devam ettim. Hayata dair bir çok konuya gerçekçi bir üslupla değinmiş Bacon. Yazıldığı dönem içinde (Bacon 1561-1626 yıllarında yaşamış, denemeler birkaç parça olarak yayımlanmış) değerlendirildiğinde daha anlamlı olabilir ama günümüzde bazı denemeler, konularından dolayı geçerliliğini yitirmiş. Örneğin “Maskeli Oyunlarla Tören Alayları Üstüne”.
Ben Kazım Taşkent Klasiklerinden okudum. Bazı yerlerde çeviride sorun varmış gibi düşündüm ama dilin değişkenliğinin ve geçen uzun zamanın etkisi de olabilir bu.
Türk ve Müslümanlar(Osmanlıları kastediyor) hakkında olumsuz fikirlerini aralara sıkıştırmış Bacon. Örneğin Türklerin kılıç kullanmak, öldürmek için hep bir bahanelerinin(dini yaymak) hazır olduğunu söylüyor.
Montain’in denemelerini okurken sıcak bir sohbet ortamındaymışım gibi hissetmiştim ama Bacon’da aynı hissi yakalayamadım zaten o da benim amacım kendimi anlatmak değil deneylenmiş gerçeklerden bahsetmektir diyor. Katılmadığım fikirleri vardı. Kitap beni sarıp içine almadı, yer yer sıkıldım bitsin istedim. Belki birkaç günde bir çırpıda okunmak yerine günde birkaç deneme ile başka kitapların arasında okunsa daha anlamlı olabilirdi. Türün ilk örneklerinden olduğu için yine de okunmalı diye düşünüyorum. Çok okumalar herkese.
Francis Bacon'un (1561-1626) yaşadığı dönem gözlemlerinden ve kendi hayat tecrübelerinden yola çıkarak yazdığı denemelerini ay boyunca diğer okumalarıma ek olarak okudum. Ellinin üzerinde hemen hemen her konu ile ilgili yazdığı denemelerde, satırlarda yoculuk yapmak çok keyifliydi. Yıllar öncesinden gelen satırlarda, o dönemin bakış açısını okumak, satırlarda gezerken kendi fikrimi de söyleme ihtiyacı hissetmem, bazı yerlerde ara verip düşünmek için vakit ayırmam , kitabı verimli bir şekilde bitirmeme sebep oldu.
Özellikle pek çok yerde yazarın Türklere karşı bakış açısını görmek, din ile ilgili konularda İslam inancıyla ilgili fikirlerini okumak ayrı dikkatimi çekti. Bazı konularda denemeleri okurken fikir ayrılığına düşsemde o dönemden bugüne gelen fikirleri okumak, bugünün anlayamadığım bakış açılarının temelinin nasıl oluştuğunu, hangi olayların etkili olduğunu görmek açısından çok keyifliydi.
Düşünce, deneme, felsefe kitapları okumayı seviyorsanız bu kitabı okumadan geçmeyin diyorum. Sonsuz sevgi ve saygılarımla.
" Tıpkı acımak bilmez bir ulus olmakla birlikte, hayvanlara iyi davranan, köpeklere kuşlara yem dağıtan Türkler de görüldüğü gibi. (Sayfa:64)
"Kendi çıkarına düşkünlük , her yönüyle aşağılık bir şeydir."(sayfa : 105)
Kitap İnceleme Yazısı
Yazarı : Francis Bacon
Kitap bilgisi1: Seçme Aforizmalar/ İşbank Kültür yayınları/138 Sayfa
Kitap Bilgisi2: Denemeler / Yapı Kredi Kültür Yayınları/ 223 Sayfa
Kitap Bilgisi3: Yeni Atlantis/ Alfa yayınları / 112 Sayfa
Felsefi Düşünce Tarihine ilgi duyup da, Francis Bacon’u okumamak büyük bir kayıp olurdu.
Afşar Timuçin Bey’in kitaplarından dolayı ilgi duydum bu düşünüre.
Yukarıda listelediğim üç kitabını ayrı ayrı tanıtmaktansa, yazarı hakkında kısa öz bilgiler vermeyi tercih ettim.
O çok yönlü bir düşünür, kolay anlaşılır bir aydınlanmacı.
O bir aile hekimi, sosyal trafik memuru, yaşam uzmanı, iyi bir öğretmen, gözlemci, denetleyici,
çok yönlü bir bilge, bilinç ışığı.
Ahlak, erdem, doğal yaşam ve dayanışmayı baş ilke edinmiş bir filozof.
Eserleri; 400 yıl önce yaşamış bir bilgeden hayat dersleri içeriyor.
Bu fikir, düşünce, niyet ve eylem donanımı, asırlar boyunca, günümüze dek niçin değerler mirası
yolu ile daha da insanileştirilerek, güncellenerek aktarılamamış.
İnsan hayrete düşüyor ve üzülüyor doğrusu. Doğru ve gerçeğin kırk kapısı var ise, kırk kapısını da gösteren yüzlerce gönüllü özverili düşünce insanı varken, insanilik katsayımızın yükselmemesi
ayrıca araştırılmaya değer bir konu.
400 yıl önce yaşamış bu bilge şahsiyetin başka eserleri de var. En azından 30 günde rahatlıkla okuyabileceğiniz bu 3 eserini okumanızı öneriyorum.
21.06.2018
Ali Rıza Malkoç
#armozdeyis
Francis Bacon sonuçta bir Montaigne değil ama güzel bir deneme stili olduğunu savunabiliriz . Geniş bilgi ve görgüsü olması ve üst düzey bürokrasiyi temsil etmesi açısından çarpıcı fikirlere sahip. Kimi zaman basit tespitlerinin sonu gelmez iken kimi zaman ise gayet karışık denilebilecek mevzular üzerinde kalem oynatıyor. Kendi uzmanlık alanı ve işiyle ilgili mevzulara ise fazla değindiğini belirtmek güç. Zira o kadar farklı sosyal, iktisadi, siyasi, kültürel vb. konuya değinmiş ki asıl söz söylemesi gereken konuya sıra gelmemiş bir türlü. Bu arada çarpıcı fikirleri arasında iyi sömürünün nasıl olması gerektiği konusundaki fikirlerini çağına mı yoksa emperyalist zihniyetine mi bağlayacağı mı bilemedim. Yine avamın değilde Lordlar Kamarasının(!) dertlerine kafa yorduğu bazı kısımların fazlasıyla sıkıcı olduğunu belirtmeliyim. Çünkü saray ve bahçe düzeni ile ilgili peyzaj mimarlarını kıskandıracak derecedeki bilgilerinin çağı için fonksiyonel olduğunu düşünebiliriz ama günümüzde Bacon'un kaygılarını taşıyan kimse yoktur diye düşünüyorum.
Denemelerin anlatımında önemli köşe taşlarına İncilden, Roma ve Yunan tarihinden bolca alıntı yerleştirildiği gözden kaçmaz. Sanırım dönemin entelektüel anlayışı bunu gerektiriyordu. Yine geçmişte yaşanan olaylar, durumlar ve söylenmiş özlü sözler Bacon tarafından yerinde kullanılır. Bazen ilkokul öğretmeni bazen akademisyen, öğüt sever bir ebeveyn bazen de siyaset devlet adamı ve akademisyen gibi anlatır meramını. Yazılanların farklı zamanlardan kalmış bir derleme olduğu belki de bu farklılaşma ile ortaya çıkar.