Çetin Balanuye En Beğenilen Sözleri
1. "Ne rüzgarın, ne yağmurun, ne sincapların, ne de her mevsim bir oraya, bir yeniden buraya göç eden kuşların özel bir ulaşma ereği vardır. Bütün varlıklar için ulaşmanın tek anlamı vardır; var kalmak için çabalamanın sıradan hali."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
2. "Varsayımsız düşünemiyorsun değil mi?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
3. "İçine doğduğmuz kültür, inançlarımızın neredeyse tümünü belirler. Kendimizi “inanmış” bulur, bu inancı sorgulamayı da çoğu zaman gerekli görmeyiz.."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
4. "Olmak çabalamaktır, hepsi bu!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
5. "Her ne kadar filozoflar "sevinç duymak" ifadesinin ne anlama geldiğini asırlardır tartışıyor olsa da, biz sıradan insanlar için ortada büyük bir sorun yoktur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
6. "İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle apttallaşırlar...
Hani Helvetius"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
7. "Spinoza’ya göre insanın özgürlüğü ancak ve yalnızca kendisini belirleyen zorunlulukların, nedenselliklerin ya da en genel anlamında etkileşimlerin farkına varmak anlamına gelir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
8. "...yalnız delilerin ve sarhoşların söylediklerine inanma zamanı çoktan gelmiştir belki de..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
9. "Farkına bile varmadan benimsediğimiz varsayımlarımız ve bunlardan türeyen inançlarımızın gerçekte bizi sevinçten uzaklaştırıyor olabileceğini göstermek istiyoruz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
10. "Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
11. "Kötücül bir davranışın cereyan ettiği bir bedeni, aynı zararı tekrar tekrar vermekten alıkoyacak bir önleme kafa yormakla, o bedene acı çektirerek intikam almaya çalışmak arasında epeyce büyük bir fark vardır.."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
12. "Hayat, siz planlar yaparken başınıza gelen şeydir!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
13. "Biz insanlar her ne kadar aklımızla çok gurur duysak da, Spinoza’nın Ethica’nın dördüncü bölümüne başlık olarak seçecek kadar emin olduğu bir olgu vardır: Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!.."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
14. "İnsan, soru sormanın sözde yüceliğini cebinde taşıyadursun, başka tüm var olanlar gibi yanıtsız eyleyendir. Hayat hangi sorunun yanıtı için duraksar? Biz yanıtlarla özgürleşemez olanız; eyleyerek var olmaktan başka ne çaremiz var?"
- Naturans
15. "Suçtan kaynaklanacak zarardan korunmaktan daha çok, suçludan intikam almaya koşullanmış bir uygarlığımız var."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
16. "Hayat, kederin yenilgiyi peşine taktığı bir çarpışmadır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
17. "Popülizm felsefenin tastamam intiharıdır. Bu intihara teşebbüsün hayatın tüm alanlarındaki etkisi de düpedüz çürümedir.
Çürümenin belirtileri yazmakla bitecek gibi değildir: Okullarda evrim biliminin öğrenilmesini engellemek için her yolu deneyen popülist politikacı, bedeninde baş gösteren olası bir tümörün tedavisi gerektiğinde evrimsel tıbbın tüm olanaklarından yararlanmak üzere sıranın en
önüne geçer....
politikalar, vaazlar ya da nutuklar çürümeyi besler. Toplum yine şaşırmaz..."
- Naturans
18. "“İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
19. "Tüm evrene sirayet etmiş bir arzulayışın çocukları değil de neyiz?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
20. "Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
21. "Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
22. "Sanıyorum hiç kimse inandığı Tanrı'ya elinde yeterli kanıtlar olduğu için inanmayı seçmemiştir .
Dolayısıyla inançlı birine inandığı Tanrının hiç de inandığı gibi olamayacağını kanıtlamak onu inancından vaz geçirmeyebilir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
23. "“70'lerde olsak bir sürü plak alırdım sana, 80'lerde açık hava sinemasına götürür, izledikten sonra muhallebi ısmarlardım, 90'larda mahallenin bütün güzel misketlerini kazanır dökerdim avuçlarına, 21. yüzyılda nasıl sevilir inan ki bilmiyorum, içim ısınmadı bu yüzyıla, bağışla..”"
- Spinoza
24. "“Kendine yarayana yaklaşma, yaramayandan kaçınma”.... Spinoza bu basite indirgemeyi sahiden de yapar ve belki de onun dehası tam da bu indirgemeyi yapmasındadır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
25. "… Stoacı felsefenin mottosu “ Amor fati “ = Yazgını sev …"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
26. "Einstein evreni, Spinozacı bir esinle düşünmenin son derece işlevsel olduğunu ileri sürer. Ona göre, evrendeki belirlenimin insan düşünce, duygu ve eylemlerindeki dolaysız sonuçlarını ilk kez bütünlüklü bir biçimde Spinoza dillendirmiştir; Einstein için Spinoza "Tanrı yoktur!" yargısının değil, "kişisel bir Tanrı yoktur!" kavramının temellendirmesini sağlamak açısından önemlidir"
- Spinoza
27. "Sevinç duymanıza yol açan herhangi bir olayı bu kitabı okurken kaçıracaksanız, okumayı hızla bırakın ve o fırsatı yakalayın."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
28. "Mesaiye yetişmek için koşan kalabalıklardan kaçı, havadaki esintinin uysalca yumuşayıp ince bir melteme dönüştüğünü fark edebilir? Döviz kurlarındaki tek kuruşluk değişimi fark etmeye memur edilmiş hangi göz, her gün yürüdüğü yoldaki ağacın meyveye durduğunu görebilir? Tüm dünyayı bir kez koca bir ereğe çevirip, onu da olanca iriliğiyle zihnimize tıkıştırdıktan sonra, hangimiz bedenlerimizle samimi dostluklar geliştirebilir? Dünyanın sütüne batmadığımız her gün, ereklerin bizden giderek uzaklaştırdığı sahte bir dünya hayalinin peşinde adımlarımız hızlanır.
Biz hızlandıkça, bizden kaçan şeydir artık hayat."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
29. "Spinoza’ya göre yanılsamanın işleme prensibi her zaman aynıdır: İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
30. "İçine doğduğmuz kültür, inançlarımızın neredeyse tümünü belirler. Kendimizi “inanmış” bulur, bu inancı sorgulamayı da çoğu zaman gerekli görmeyiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
31. "şimdilerde sık sık duyduğumuz "doğayı koruma" daveti bile bu zayıflığın bir ifadesi olarak okunabilir: İnsan doğayı ne koruyabilir ne de ona zarar verebilir! Söylenmek istenen (ve söylenmesi gereken) insanın kendi var kalma çabası açısından "kendi doğal çevresini tanıması ve koruması" gerektiğidir; korumalıdır, aksi durumda doğal çevresi insanın var kalışını olanaksız hale getirebilir."
- Naturans
32. "“ Hayat, kederin yenilgiyi peşine taktığı bir çarpışmadır. “
Kim Thuy"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
33. "Belki de tüm yaşam,
eşsiz senfonik bir bestenin canlı orkestrasında çalmak gibidir.
Her birimiz, her bir varlık, canlı ya da cansız her bir zerre, senfoninin bütüncül melodisine katkıda bulunur..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
34. "Planlayan, isteyen ve yaratan bir aşkın Varlık fikrine derinden derine bağlanan insan, kendisini de bu Varlık tarafından yaratılmış ayrıcalıklı bir varlık sayınca, özgür irade sahibi olduğu varsayımına hükmetmekte de gecikmemiştir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
35. "Olmak çabalamaktır, hepsi bu!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
36. "Çağdaş felsefe uzunca bir zamandır "düşünme"nin gerçekleşme olanağının dünyadaki bedenin dünyayla etkileşim içindeki devinimlerinde yattığını ileri sürüyor. Bir başka deyişle, düşündüğüm gibi hareket ediyorum ifadesi giderek gözden düşerken, bedenli hareket deneyimlerim uyarınca düşünüyorum ifadesi gerçekliğe daha uyar gibi görünüyor."
- Naturans
37. "Semavi dinlerin tümünde görülen “nefsine hâkim ol!...” buyruğu, iştah ile günah kavramlarının çoğu zaman öyle iç içe geçirir ki, zamanla şuna ya da buna, şu ya da bu ölçüde duyulan her iştah peşinden belli belirsiz bir kirlenme ya da suç işlemişlik duygusunun belirivermesine yol açar. Meşhur “ilk günah” anlatısı bu olgunun tipik bir ifadesi olmayı sürdürür. Âdem’le Havva'nın cennetin o sıradan meyvesine karşı duydukları sıradan bir iştahın bedeli çok pahalı ödenmiştir, ödenmeye devam etmektedir, dahası ödeye ödeye bitecek gibi de görünmemektedir. Bugün dünyanın her yerinde nerede bir ıstırap yaşanıyorsa, bunun nedenini iştahına yenilmiş atalarımız yüzünden cennetten kovulmuş olmamıza bağlayan insanların sayısı ezici bir çoğunluktur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
38. "Mucizeler nedense hep başkalarının başına gelir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
39. "Ne var ki, “sevinç duymak” dediğimiz şey başımıza geldiğinde, bu duygunun pek uzun sürmeyeceğini de biliriz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
40. "İçine doğduğumuz kültür, inançlarımızın neredeyse tümünü belirler. Kendimizi “inanmış” bulur, bu inancı sorgulamayı da çoğu zaman gerekli görmeyiz. Bu kitaptaki amacımız inançlarımızın temelsizliğini göstermek değil. Çok daha basit bir şeyin peşindeyiz: Farkına bile varmadan benimsediğimiz varsayımlarımız ve bunlardan türeyen inançlarımızın gerçekte bizi sevinçten uzaklaştırıyor olabileceğini göstermek istiyoruz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
41. "Theaetetus, bilginin basitçe algı olduğunu ileri sürünce Sokrates bu savın Protagorasçı "öznel ontoloji"nin bir ifadesi olduğunu fark eder;
Theaetetus da bunu doğrular. Protagoras o meşhur saptamasında şöyle demiştir: "Her şeyin ölçüsü insandır, var olan şeylerin varlıklarının, var olmayan şeylerin yokluklarının ölçüsüdür""
- Naturans
42. "Anlamak az da olsa dönüştürür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
43. "*İnsanın nasıl davranması gerektiği konusunda doğruyu bilmesi, o doğruya uygun davranabilmesi anlamına -ne yazık ki- gelmiyor"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
44. "… Dolayısıyla, “ yaşadıkça arzularız “ ifadesi kadar, “ ancak arzuladıkça yaşarız ( ya da var kalırız )” ifadesi de aynı derecede doğrudur …"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
45. "Aristoteles’e göre, sonunda her şey için o şeyi neden istediğimiz sorulduğunda, “çünkü...” sözcüğünü izleyecek anlamlı birkaç tümce kurabiliriz. Ama “mutluluk” yanıtını bir kez verdiğimizde artık “peki, mutlu olmayı neden istiyoruz?” diye sormanın anlamı kalmaz. Böylece, Aristoteles’e göre, araçsal iyilerin sonuna gelmiş, kendi içinde amaç olan “iyi”ye ulaşmış oluruz. Mutlu olmayı isteriz, çünkü... çünkü mutlu olmayı isteriz (Aklınıza mutsuzluklarını seven tanıdığınız insanlar geliyorsa bunun gerçekte Aristoteles’i çürütmediğini anımsatmak isterim: Burada sözü edilen büyük harfli “Mutluluk”tur;
melankolisini seven insanlarda görülense, onları mutlu eden küçük harfli bir mutsuzluktur).
İşte “sevinç” kavramı da bu türden bir “kendiliğinden istendik” ya da “kendi başına iyi” bir kavramdır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
46. "Sahiden de, bazen kimi dindarların doğaya bakarak eşsiz bir düzen gördüklerini söyleyerek bu kusursuzluğun kendi başına ortaya çıkamayacağını, dolayısıyla onun bir yaratıcısının olması gerektiğini ileri sürdüklerine tanık oluruz. Oysa bu kimseler, doğada kusursuz bir düzen görebiliyorlarsa, bunu ancak bir başka doğaya bakıp da anlamış olmaları gerekir. Evreni karşılaştırabileceğimiz bir başka evren! Şuna ya da buna göre daha düzenli ya da düzensiz... Böyle bir karşılaştırma olanağı olmadığına göre doğanın ''tam ya da eksik '' olduğunu söylemek de eşit oranda saçmadır."
- Spinoza
47. "Niçin, bize yarayanı görmemize karşın, bize yaramayanın peşinden gidiyoruz ?
...Spinoza'ya göre duyguların gücü bizi neredeyse köleliştirecek kadar büyüktür."
- Spinoza
48. "Ölmek denen deneyimin korkutucu hiçbir yanı yoktur. Bu dünyadaki temel meşguliyetimiz yalnızca öğrenmek olmalıdır; hayatı öğrenmek ve tüm benliğimizle sevmeyi öğrenmek.. Öte dünya korkusu yersiz, boş ve uydurmadır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
49. ""Anlamak az da olsa dönüştürür.""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
50. "* Birilerinin bir zamanlar söylediği gibi, yalnız delilerin ve sarhoşların söylediklerine inanma zamanı çoktan gelmiştir belki de"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
51. "Belki de tüm yaşam, eşsiz bir senfonik bestenin canlı orkestrasında çalmak gibidir; her birimiz, her bir varlık, canlı ya da cansız her bir zerre, senfoninin bütüncül melodisine katkıda bulunurken bu sonsuz uzunluktaki konserin kaydı tutulamayacak, kimse tarafından icranın tümü yeniden dinlenemeyecektir. Böyleyse bile (ya da tam da böyle olduğu için), senfonideki bir çığlık, bir alkış, bir kaplumbağa sürünüşü ya da bir obua nefesi olmanın neresi hüzünlüdür? Kozmik bir festivalde olduğumuzu bilerek yaşamak, burada ve şimdi senfoniye katılmak sevinçli bir meşguliyet olamaz mı?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
52. "Spinozacı olmak; kavramakla geçen bir yolda oluşu, kendiliğinden sevinçli bir yolculuğu, kavradıkça güçlendiren, güçlendikçe de sevinci artıran bir dönüşümü fark etmektir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
53. "Olmak çabalamaktır, hepsi bu!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
54. "Davranışlarımız büyük ölçüde zaman içinde gelişip serpilen karakterlerimizin, benzer olaylara verdiği alışkanlıkla karışık bir spontanlığa dönüşür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
55. "Yalnız delilerin ve sarhoşların söylediklerine inanma zamanı çoktan gelmiştir belki de..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
56. "* Kendi seçimimiz olmayan pek çok davranışımızı kendi seçimimiz sanarak davranışımıza gerekçeler uydurma eğilimimiz pek çok başka araştırmayla da bulgulanmıştır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
57. "İnsanları depremler öldürmez, çürük binalar öldürür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
58. "Dil-kültür-tarih çemberinin dışarısı yokmuş gibi yaşamak öyle yaygın bir tutuma dönüştü ki , bir şeyin nesnel hakikatinden söz etmek bile dinozorca bir geri kafalılık sayılır oldu. Filozofların görevi dili çözümleme, bir söylemi diğerine göre daha ikna edici bir biçeme kavuşturma, bilimin göreviyse parası bol kapitalist kartellerin işine yarayacak türden veriler üretmektir, denilerek hem felsefe hem de bilim söylemler arasında sıradan birer söylemmiş gibi benimsetildi: Nesnel gerçekliğe erişim olanağı olmadığına göre, nesnel bir hakikat fikrinin peşine düşmek de gözden düşünce, meydan hepten ve her konuda popülizme kaldı."
- Naturans
59. "Kafanız gerçekleştireceğiniz hedeflerle hastalık ölçüsünde meşgulken, dünyadan sizi gıdıklamasını bekleyemezsiniz. Mesaiye yetişmek için koşan kalabalıklardan kaçı, havadaki esintinin uysalca yumuşayıp ince bir melteme dönüştüğünü fark edebilir? Döviz kurlarındaki tek kuruşluk değişimi fark etmeye memur edilmiş hangi göz, her gün yürüdüğü yoldaki ağacın meyveye durduğunu görebilir? Tüm dünyayı bir kez koca bir ereğe çevirip, onu da olanca iriliğiyle zihnimize tıkıştırdıktan sonra, hangimiz bedenlerimizle samimi dostluklar geliştirebilir?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
60. "Doğaüstü korku filmlerinin gişe rekorları kırmasının ardında yatan neden büyük ölçüde “aşkıncılık” yanlısı insanlarsa, belki bir ölçüde de “sahte içkinciler”dir. FredricBrovvntarafındanyazılanvegelmiş geçmiş en kısa “korku hikâyesi” olarak bilinen hikâyeyi anımsayalım: “Dünyada kalan son insan tek başına bir odada oturmuştu. Sokak kapısı çalıyordu...” Belki bir içkincinin de tüyleri bir aşkıncı kadar ürperebilir. Ama bu ikisinin korkularının nesnesi tümüyle farklı olacaktır. İyi bir içkinci kapının ardında kapıyı çalabilen doğal bir
varlık olduğunu düşünecek, korkacaksa bu varlığın dostça bir ziyaret için gelmemiş olabileceğinden korkacaktır. Aşkıncınm yaratıcılığı ise ölçüsüzdür. Tüm evreni aşan, doğa yasalarıyla açıklanamaz kim bilir nasıl bir felaket kapının dışında onu beklemektedir!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
61. "Her bir varlık, bir zaman varlığa gelmiş, bir zaman varlıkta kalmış ve bir zaman sonra da varlığı çözülecek olmaklık bakımından ortak yasaya uyarlar. Bu ortak yasa, Tanrı ya da Doğa yasasıdır. Yine aynı yasa gereği, evrendeki her varlık diğer varlıklarla sınırlanmış, varlıklar arası karşılaşma ve etkileşim zorunlu kılınmıştır. Tam da bu
nedenle herhangi bir varlık sonsuza kadar var kalamaz; ister külçe altın, ister insan, isterse koca bir dağ olsun: Her varlık, diğer varlıklarla zorunlu karşılaşmaları sonucunda zamanla değişecek, sonunda Doğa/Tanrı’da çözülecektir. Bu çözülüş “o” varlık için bir ölüm olsa da, Doğa/Tann bu dönüşümden ne eksik ne de fazla çıkacak, yaratıcı eyleyişle yeni varlıklar türetmeyi sürdürecektir.
Bu düşünüş tarzına felsefede “içkinlik” denir ve “aş- kınlık” kavramına karşı bir dünya görüşünü betimler."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
62. "İçine doğduğumuz kültür, inançlarımızın neredeyse tümünü belirler."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
63. ""Arzu" ya da "iştah" kavramları ile "var-kalım" kavramı arasındaki bağ çoğu zaman fark edilenden çok daha güçlüdür. Hasta yakınlarımızdan ya da sinsi bir depresyondan söz ederken sıklıkla "iştahtan kesilmek" ifadesini kullanmamız bu olgunun dışavurumudur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
64. "Spinoza’da beden ve zihin iki farklı gerçeklik olmadığı için, karşılaşmalarımızdan türeyen duygulanışlar bedende “duyum” zihinde de “fikir” olarak eşzamanlı türer. “Öfkeyle kalkan zararla oturur!...” sözündeki zarar, ne yalnız bedene ne de yalnız zihne ilişkindir; öfke duygusunun özellikle aşırıya kaçtığı anlarda bu duygudan bütün bir varlık olarak zarar görürüz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
65. "Kalbin pompası yetmez, aklın süzgeci de gerekir."
- Spinoza
66. "Spinoza ~Hiçbir zaman özgür olmadınız; ama bunu fark edemeyeceğiniz için özgür ve mutlusunuz"
- Spinoza
67. "İçine doğduğumuz kültür, inançlarımızın neredeyse tümünü belirler. Kendimizi ‘inanmış’ bulur, bu inancı sorgulamayı da çoğu zaman gerekli görmeyiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
68. "“Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
69. "Eyleyip dururken bu yaşantıyı,
sözde yüce! bir ereğe varmak için kederli bir mesaiye mi dönüştüreceğiz,
yoksa varılacak yeri bir kenara bırakıp,
yolda olmanın tadını mı çıkartacağız?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
70. "Öyleyse, iyi hayatın kendisinden başka bir ödül, kötü hayattan başka da ceza yoktur.."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
71. "…yalnız delilerin ve sarhoşların söylediklerine inanma zamanı çoktan gelmiştir belki de…"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
72. "Vardığımız yer, henüz başlayacağımız yerdir."
- Naturans
73. "Biz insanlar hiç de doğruyu arayan, bulunca karar veren ve kararına uygun eylemeyi özgürce seçebilen varlıklar değiliz!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
74. "Spinoza’nın özgür irade konusunda tavrı ise çok nettir: Sonlu tüm varlıklar gibi insan da özgür değildir ve onda da irade diye bir şeyin varlığından söz edilemez."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
75. "Anlamak az da olsa dönüştürür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
76. "...sanıyorum hiç kimse inandığı Tanrı'ya elinde yeterli kanıtlar olduğu için inanmayı seçmemiştir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
77. "*Bu dünyaya sadakatimiz azaldığı ölçüde, var olduğu açıkça şaibeli bir "öte" ye hayranlık duymaya başlarız. Sonuç her zaman yalnızca kederdir!...."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
78. "Var-kalma çabası gösterme Doğal/Tanrısal bir haktır ve herhangi bir varlık bu hakkı gücü yettiğince savunabilir"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
79. "Bilgi teorisi (epistemoloji) açısından her zaman bilgilerimizin bir sınırı olabilir ve vardır; ama insanın bilebileceklerinin bir sınırı olduğunu söylemekle, o sınırın öbür yanmda olanın “doğaüstü” (supematural) olduğunu söylemek aynı şey değildir. İyi bir içkinci, epistemolojik sınırlan kabul etmekle birlikte, o sınırların diğer yanında -o sırada bilinemez kalan her ne varsa- yine “doğal” olacağını, Doğa ya da Tanrı’ yı aşan bir şeyle karşılaşılmayacağını ileri sürer."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
80. "yalnız delilerin ve sarhoşların söylediklerine inanma zamanı çoktan gelmiştir belki de..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
81. "Ben erdemli olmayı başarsam bile, erdemsizliğinin farkında bile olmayan kalabalıklar arasında var-kalmayı nasıl başarabilirim?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
82. "Ben tam da ben olmayanları ben de asimile edebildiğim, onları sindirebildiğim ve ben kılabildiğim sürece var kalmayı sürdürebilirim."
- Naturans
83. "...orman perisi diye bir şey var mıdır diye sormayı bırakmanın tam zamanı: "Orman perisi ne ölçüde vardır?" diye soracağız. Yanıtı da bilgece vermek kaydıyla: "Orman perisi, erken ortaçağ kuzey Avrupa orman köylülerinin yaşadığı gün ve coğrafyaya oranla, aynı yerde bugün -diyelim- bir 'virüs'ten daha az var olma gücü gösteriyor olmalı!"
- Naturans
84. "Bu evreni tam olarak neyle kıyaslayarak onun kusursuz bir düzene sahip olduğunu söyleyebiliriz? Bir kıyaslama için en az iki şey olması gerektiği açıktır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
85. "Suçtan kaynaklanacak zarardan korunmaktan daha çok, suçludan intikam almaya koşullanmış bir uygarlığımız var."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
86. "Bu dünyaya sadakatimiz azaldığı ölçüde, var olduğu açıkça şaibeli bir "öte" ye hayranlık duymaya başlarız. Sonuç her zaman yalnızca kederdir!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
87. "Kendi yaşamlarımızın mutlak kaptanı olduğumuz fikri vazgeçemeyeceğimiz kadar güçlü bir tutkuya dönüşmüş görünüyor: “özgür iradem varmış gibi hissediyorum, öyleyse vardır!...” der gibiyiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
88. ""Ben onlara asla cehennem vermedim. Ben onlara sadece hakikati söyledim, onlar buna cehennem dediler...""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
89. "Nietzsche için hakikat orada kendi içinde kıpırtısız duranın farkındalığı değildir, insanın gerçekliği dönüştürürken kendisinin de dönüştürüldü o sonsuz güç oyununun içinde olmanın doğrudan deneyimidir."
- Naturans
90. "Aşkıncı biri, köklü bir aşkıncılık geleneğinin etkisiyle iştahın sorgusuz sualsiz kontrol altına alınması gereken bir çeşit iblis olduğu fikrini benimsemiştir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
91. "Olmak çabalamaktır, hepsi bu!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
92. "...
Elimizden en sık tutan duygu 'keder' ise şayet, onunla el ele gideceğimiz yolun sonunda, bizi yenilgiden başkası bekliyor olamaz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
93. "Etkilerin gözlemlenebilir, nedenlerin gözlemlenemez olduğu her durumda, bu doğayı aşan bir fail arama yatkınlığımız çok güçlüdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
94. "Tüm dünyayı bir kez koca bir ereğe çevirip, onu da olanca iriliğiyle zihnimize tıkıştırdıktan sonra, hangimiz bedenlerimizle samimi dostluklar geliştirebilir?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
95. "Ne var ki, aşkıncı varsayımlarımız nedeniyle diğer tüm varlıklarla "bir" ve "birlikte" olmamızı sağlayan arzu ya da iştah gibi tetikleyicilere karşı çoğu zaman örtük bir suçluluk duygusuyla yaşadığımızı hiç fark etmeyiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
96. "* Kendine yarayana yaklaşma, yaramayandan kaçınma"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
97. "Sofistler, piyasada baş gösterecek büyük talebi en erken fark eden düşünce tacirleridir!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
98. "Biz hızlandıkça, bizden kaçan şeydir artık hayat."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
99. "Ama, ne yapalım, sabahın olmadığı da hiç olmuyor işte…"
- Naturans
100. "Kozmik bir festivalde olduğumuzu
bilerek yaşamak, burada ve şimdi senfoniye katılmak
sevinçli bir meşguliyet olamaz mı?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
101. "Sofistler, piyasada baş gösterecek büyük talebi en erken fark eden düşünce tacirleridir!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
102. "Biz hızlandıkça, bizden kaçan şeydir artık hayat."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
103. "Ama, ne yapalım, sabahın olmadığı da hiç olmuyor işte…"
- Naturans
104. "Kozmik bir festivalde olduğumuzu
bilerek yaşamak, burada ve şimdi senfoniye katılmak
sevinçli bir meşguliyet olamaz mı?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
105. "Ne rüzgarın, ne yağmurun, ne sincapların, ne de her mevsim bir oraya, bir yeniden buraya göç eden kuşların özel bir ulaşma ereği vardır. Bütün varlıklar için ulaşmanın tek anlamı vardır; var kalmak için çabalamanın sıradan hali."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
106. "“İnsan zihnini oluşturan şey, insan bedeninin fikridir” derken, Spinoza bize basitçe “düşünmek dediğiniz şey, başka bedenlerle zorunlu karşılaşmalarınız sırasında kendi bedenlerinizde ortaya çıkan etkilerden başka bir şey değildir”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
107. "Semavi dinlerin tümünde görülen "nefsine hakim ol" buyruğu, iştah ile günah kavramlarını çoğu zaman öyle iç içe geçirir ki, zamanla şuna ya da buna, şu ya da bu ölçüde duyulan her iştah peşinden belki belirsiz bir kirlenme yada suç işlemislik duygusunun belirivermesine yol açar."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
108. "Sonlu tüm varlıklar gibi insan da özgür değildir ve onda da irade diye bir şeyin varlığından söz edilemez. Spinoza’ya göre insanın özgürlüğü ancak ve yalnızca kendisini belirleyen zorunlulukların, nedenselliklerin ya da en genel anlamında etkileşimlerin farkına varmak anlamına gelir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
109. "Gerçeklik yanılmaz, bizim bilme çabamızsa yanılgılarla doludur..."
- Naturans
110. "Mucizeler nedense hep başkalarının başına gelir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
111. "Kendi seçimimiz olmayan pek çok davranışımızı kendi seçimimiz sanarak davranışımıza gerekçeler uydurma eğilimimiz pek çok başka araştırmayla da bulgulanmıştır. David Myers’in alıntıladığı araştırmada Sarah adlı hasta hipnotize edilmiş ve yere bir kitap düştüğünde ayakkabılarını çıkarması söylenmiştir. 15 dakika sonra yere bir kitap düşürülmüş, Sarah da hızla ayakkabılarını çıkarmaya yeltenmiştir. Araştırmacı Sarah’a neden ayakkabılarını çıkardığını sorduğunda yanıt şu olmuştur: “Ayaklarım sıcakladı ve ayakkabı sıktı... uzun bir gündü!...” (A.g.e.). Eylemlerimizin, bilinçli yaptığımız seçimlerin sonucu ol duğuna inanma eğilimimiz sandığımızdan daha güçlüdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
112. "Hiç bir şeyi o şey iyi olduğu için elde etmeye çabalamaz, istemez, aramaz ya da arzulamayız; tam tersine, bir şeyi elde etmeye çabaladığımız, istediğimiz, aradığımız ya da arzuladığımız için o şeye iyi deriz."
- Spinoza
113. "insanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
114. "* Spinoza'ya göre insan zihni ile insan bedeni iki ayrı töz değildir; dolayısıyla ikisi de aynı doğal nedensellikler ilişkisine tabidir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
115. ""Merhametli bir devrimci olarak erdemli yaşarken, kızları da ihmal etme".
Şüphesiz bu vurgular kısıtlı bir dünya görüşünün ince elenip sık dokunmuş ifadeleri değildi. Dostça bir muhabbetin latife dolu sözleriydi."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
116. ""Zihnimiz bize sürekli hikayeler anlatıyor. "
Gazzaniga"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
117. "Pinker'a göre tüm uygarlığımızın "bir sorumlu bulma" tutkusunun gerisinde, suçu azaltma isteğinden daha fazla, "aksi takdirde kendisinden intikam alınabilecek bir suçlu bulamayacak olma korkusu" yatıyor gibidir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
118. "Descartes’in bu şöhretli sözünü şöyle de söylemeye hakkımız var; Varsaydığım bir şey var (ben), bu varsaydığım şey bir şey yapıyor (kuşkulanıyor), öyleyse yaptığını söylediğim şeyi yapan bir varsaydığım şey var!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
119. "Insan tam da çepeçevre belirlendiğini kavradığı ölçüde özgürdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
120. "Gerçekten de, insan ilişkilerinde imrenmenin değil de haset duygusunun bu kadar yaygın olmasının gerisinde, upuygun fikirlerle sevinçlenmenin ender, bulanık fikirlerle kederlenmeninse epeyce yaygın olması yatar. Oysa, yukarıda değindiğim gibi, uygun fikirlerle sevinçlenmis
ve böylece eyleme gücünü arttırmış bir insan, Spinoza ya göre her zaman yakınımızda olmasını isteyeceğimiz biridir. Bu kişi tam da upuygun fikirlerle eyleyeceğinden,
Doga/Tanri daki zorunlu nedenselliğin sezgisiyle benimde dogal varkalma çabamın gereği olan devinimlerimi anlayacak, destekleyecek, hatta tetikleyecektir; benim de
upuygun fikirlerle sevinçlenmemden ve böylece eyleme gücümün artmasından ürkmek şöyle dursun, kendisiyle
ortak sezgiyi paylaşmamdan ötürü hakikatin çoğalacağını, yani Doga/Tanri ya ilişkin sezgimizin genişleyeceğini bilecektir. Bir erdemli kişinin kendisine faydas, iki erdemli kişi olmakla artar, üç, dört ve giderek ne kadar çok erdemli kişi kentte bir arada bulunursa, her birinin kendi başına erdemli olmaktan kazanacağı faydanın çok daha fazlası
bu birliktelik sayesinde elde edilir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
121. "İnsanın nasıl davranması gerektiği konusunda doğruyu bilmesi, o doğruya uygun davranabilmesi anlamına -ne yazık ki- gelmiyor."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
122. "Spinoza, bilgece bir yaşama doğru atılacak ilk adımın her çeşit aşkıncılık tavrından uzaklaşmak olduğunu düşünüyordu."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
123. "Anlamak az da olsa dönüştürür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
124. "Filozoflar doğru soruları sormakta ve doğruyu arama sürecini tetiklemekte her zaman önderdirler, ama doğru yanıta giden patikaları sezdirmek konusunda her zaman güvenilir olmayabilirler."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
125. "Ne var ki, “sevinç duymak” dediğimiz şey başımıza geldiğinde, bu duygunun pek uzun sürmeyeceğini de biliriz"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
126. "“İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
127. "İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
128. "Evrim fikrini kendilerine hakaret sayan dogmatikler için evrende öyle eşsiz ve kusursuz bir tasarım vardır ki, bu eserin bu evreni aşan aşkın bir gücün işi olmadığını düşünmek onlar için olanaksızdır"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
129. "Bilim paradigmaların inşaası olduğuna göre, deneyim de bir inşa olacak, bir başka değişle kavramsal şemalardan başlayarak dünyayı biçimlendirecektir. işte bu Postmodernizmin doğuşudur"
- Naturans
130. "sevgililerimizin bedenli varlığı onlarla ilişkimizde son derece önemlidir; ama olanaklıysa bunu pek dillendirmek istemeyiz. sevgilimizi bizim için vazgeçilmez yapan nitelik ya da niteliklerin bedenden başka yerde olması gerektiğini düşünmek, buna inanmak isteriz. romantik olmak biraz da yalancı olmakmış gibi..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
131. "Her şey Doğa/Tanrı'dandır ve ondadır, ona içkindir ve öyleyse onun bir "dışarısı" yoktur.
Etika'nın birinci bölümünün ilk tanımı bu düşüncenin kurulduğu ilk aşamadır: "Özü varlığı kuşatan, başka deyişle tabiatı ancak var olarak tasarlanabilecek olan şeye, kendi kendisinin nedeni (causam sui) diyorum.""
- Naturans
132. ""İnsan zihnini oluşturan şey, insan bedeninin fikridir" derken, Spinoza bize basitçe "düşünmek dediğiniz şey, başka bedenlerle zorunlu karşılaşmalarınız sırasında kendi bedenlerinizde ortaya çıkan etkilerden başka bir şey değil" der gibidir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
133. "Bilginin zorunlu olarak insanı bilginleştirmeyeceği doğru olsa da, bilgece bir yaşamın bilgi olmaksızın olamayacağını kabul etmek zorundayız."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
134. "Ne var ki, “sevinç duymak” dediğimiz şey başımıza geldiğinde, bu duygunun pek uzun sürmeyeceğini de biliriz"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
135. "“İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
136. "İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
137. "Evrim fikrini kendilerine hakaret sayan dogmatikler için evrende öyle eşsiz ve kusursuz bir tasarım vardır ki, bu eserin bu evreni aşan aşkın bir gücün işi olmadığını düşünmek onlar için olanaksızdır"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
138. "Bilim paradigmaların inşaası olduğuna göre, deneyim de bir inşa olacak, bir başka değişle kavramsal şemalardan başlayarak dünyayı biçimlendirecektir. işte bu Postmodernizmin doğuşudur"
- Naturans
139. "“Zihnimiz bize sürekli hikâyeler anlatıyor...” (Gazzaniga, 2014).
Zihinlerimizin bizlere anlattığı en büyük hikâye de “özgür irade hikâyesi” gibi görünüyor. Güncel beyin bi limi çalışmaları kendi kendimize bilinçli olarak aldığımız kararların ve bunlara bağlı eylemlerin hemen hepsinde, beynin tüm işi biz henüz farkına varmadan önce yaptığını gösteriyor. Bir başka deyişle, beynimizin zaten başlatıp yönlendirdiği süreçleri sonradan fark edip, “ben seçtim” diyoruz; gerçekte beynimizin âmir olduğu süreçlerle ilgili “ben” dediğimiz sözde bir âmir (zihin) uyduruyor, özgür irade hikâyesiyle de bu yanılsamayı beslemeye devam ediyoruz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
140. "...
"Sudan haz alan balıklar gibi hayattan haz almayı öğrenmektir; yüzdükleri için balıkları hiçbir ödü- lün beklememesi gibi, insanların da bu hayat dışında bir hayat için bazı şeylerden el çekerek özlerini gerçekleştirmeleri ve iyi yaşamaları mümkün değildir. Öyleyse, iyi hayatın kendisinden başka bir ödül, kötü hayattan başka da ceza yoktur.""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
141. "Her yanıldığımda belki yenilmem, ama yanılgıyla yenilgi arasında güçlü bir bağ olduğu da açık olmalı."
- Naturans
142. "Bir dünya görüşü herhangi bir türden aşkınlığa olanak verecek biçimde geliştirilmişse, akıl yürütmesi er ya da geç, dinsel-spiritüel ya da en azından doğaüstücü bir gizeme sapmak zorunda kalır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
143. "Felsefe literatürü, bedenleri hor görüp ruh, zihin ya da düşünceleri yüceliğe layık bulma tavrının gerisinde ölümsüzlük tutkusunun yattığı konusunda hemfikirdir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
144. "Kendi yaşamlarımızın mutlak kaptanı olduğumuz fikri vazgeçemeyeceğimiz kadar güçlü bir tutkuya dönüşmüş görünüyor: “özgür iradem varmış gibi hissediyorum, öyleyse vardır!...” der gibiyiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
145. "Suçtan kaynaklanacak zarardan korunmaktan daha çok, suçludan intikam almaya koşullanmış bir uygarlığımız var."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
146. "Bir başka deyişle, kuşkulanmak zorunlu olarak düşünmektir de."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
147. "Kuşkucular gibi gerçekliği kolayca terk etmeyecek, teologlar gibi boyumuzu aşan yerde yeni tanrılar üretmeyeceğiz."
- Naturans
148. "Toplum her yeni doğan üyesine daha en baştan belli bir rol verir, o birey de kendisine biçilen bu rolün gereklerini yapmak için çabalardı."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
149. ""Ben onlara asla cehennem vermedim. Ben onlara sadece hakikati söyledim, onlar buna cehennem dediler..."
Truman"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
150. "İnsan da dahil, irili ufaklı tüm varlıkların sonlu yaşamları, var-kalma çabasıyla geçer; bu çaba canlı varlıklarda ise, kendine yarayana yaklaşma, yaramayandan kaçınma itkisi olarak ortaya çıkar."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
151. "İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
152. "Mucizeler nedense hep başkalarının başına gelir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
153. "“Mucizeler nedense hep başkalarının başına gelir.”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
154. "Bir tarihe sahip olmak, ancak o tarihin öznesi ya da yazarı olan için bir ödül olabilir."
- Naturans
155. "Popülizm felsefenin tastamam intiharıdır. Bu intihara teşebbüsün hayatın tüm alanlarındaki etkisi de düpedüz çürümedir."
- Naturans
156. "Gerçeklik yanılmaz, bizim bilme çabamızsa yanılgılarla doludur... Öyleyse, bilme çabamızın yanılabilirliğini akıldan çıkarmadan, bilme çabasının daha az yanılgılı arayışlarını sürdürmek gereklidir."
- Naturans
157. "İyi hayatın kendisinden başka bir ödül, kötü hayattan başka da ceza yoktur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
158. "kendi seçimimiz olmayan pek çok davranışımızı kendi seçimimiz sanarak davranışımıza gerekçeler uydurma eğilimimiz pek çok başka araştırmayla da bulgulanmıştır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
159. "şaşırmamız gereken belki de özgür iradenin bir yanılsama olduğunu gösteren yüzlerce güncel araştırma bulgusu değil, tam tersine hepimizin özgür iradeye nasıl olup da bu denli sarsılmaz bir inanç besliyor oluşumuzdur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
160. "Hayatta sevinçlendiren karşılaşmalar gibi kederlendiren karşılaşmalar da olacaktır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
161. "Olmak çabalamaktır, hepsi bu!..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
162. "Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!…"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
163. "Evrende hiçbir varlığın özgür iradesiyle değil, doğanın zorunlu nedensellikleriyle var olduğundan bir an bile kuşku duymayan insan, söz konusu kendisi olunca, aynı kuşku duymaz tavırla özgür olduğuna hükmetmekte hiçbir çekince duymaz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
164. "Kendimizi kandırmak bazen
kısa vadede iyi bir savunma stratejisi olabilir ama uzun
vadede kesinlikle büyük bir hayal kırıldığı, kişisel zarar ve
kayıpla sonuçlanır. Tam da bu nedenle, Spinoza bizden
Doğa/Tanrıyı her türlü önyargı, korku, kendini kandırma
ve tutkudan bağımsız bir biçimde olduğu gibi kavramamızın önemini vurgular."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
165. ""Var olan her şey ya kendisinde ya da başka bir şeyde (vel in se vel in alio) vardır.""
- Naturans
166. "Her yanıldığımda belki yenilmem, ama yanılgıyla yenilgi arasında güçlü bir bağ olduğu da açık olmalı."
- Naturans
167. "Kuşkucular gibi gerçekliği kolayca terk etmeyecek, teologlar gibi boyumuzu aşan yerde yeni tanrılar üretmeyeceğiz."
- Naturans
168. "Bir tarihe sahip olmak, ancak o tarihin öznesi ya da yazarı olan için bir ödül olabilir."
- Naturans
169. "Helvetius'un on sekizinci yüzyıl Fransa'sındaki eğitimi eleştirmek istediği o sözündeki gibi :"İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
170. "Tanrı ya da Doğa, causa sui olan, yani kendi kendinin nedeni olandır. Kendi kendinin nedeni olmak, özü gereği var olmak anlamına gelir. Başka bir deyişle, Tanrı ya da Doğa özü gereği var olandır; yani, Tanrı ya da Doğa’nın var olmaktan başka seçeneği yoktur. Bu özelliği Tanrı ya da Doğayı “biricik” kılar; onun dışında başka hiçbir şey özü gereği var olamaz. Nitekim deneyim dünyamıza giren her ne varsa varlığa gelir ve bir zaman sonra var olmaktan çıkar; sonsuza kadar var-kalmayı başaran tek bir şey bile gösteremez oluşumuz bundandır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
171. "Tüm hayatım boyunca herhangi bir şeyin doğrusunu öğrendim diye o şeyle ilgili eski tutum, alışkanlık ta da davranışlarımı bir kez olsun değiştirmeyi başaramadım. İnsanın nasıl davranması gerektiği konusunda doğruyu bilmesi, o doğruya uygun davranabilmesi anlamına -ne yazık ki-gelmiyor. Ama tam da bu nedenle Spinoza'ya başvurmamız gerekiyor."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
172. "“Ben’i yeterince konuksever olanın
bencilliği, erdemli bir dünya sevgisi getirir...”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
173. "İyileşeceğine yönelik güçlü bir inanç ve beklentinin geliştiği bazı vakalarda, hastanın durumunda tıbbi müdahalenin marifeti olmayan bir iyileşme ortaya çıkabilmektedir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
174. "Homeros dönemi insanları için “nasıl yaşamalıyım?” sorusunun pek de bireysel bir anlamı yoktu."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
175. "Spinoza'ya göre yanılsamanın işleme prensibi her zaman aynıdır: İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
176. "Varlıklar, çabalarının gücü, çeşitliliği ve yaratıcılığı ölçüsünde var-kalırlar."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
177. ""Anlamak az da olsa dönüştürür.""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
178. "Arzularımız bizi diğer tüm varlıklarla birlikte bu dünyaya, birbirimize, hayata ve sevince bağlayan biricik tetikleyicilerdir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
179. "Fikirler gıdadır.
Lakoff"
- Naturans
180. "Dünyanın nasıl olması gerektiğini düşünerek neden öyle olmadığıyla uğraşma; olanı kavra ve buna vereceğin tepkiyi, olup biteni anlamlandırma tarzını değiştir, tutumlarını yönet."
- Spinoza
181. "Şeyleri,sonsuzluğun belirli bir tavrı altında algılamak aklın doğasının bir gereğidir."
- Spinoza
182. "Kendi seçimimiz olmayan pek çok davranışımızı kendi
seçimimiz sanarak davranışımıza gerekçeler uydurma eğilimimiz pek çok başka araştırmayla da bulgulanmıştır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
183. "Yaşam, bir anlamda var olma çabasını çeşitlendirme
yatırımı sayılabilir.."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
184. "Bizler fena halde duygularımızın esiriyiz!…"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
185. "Helvetius'un on sekizinci yüzyıl Fransa'sındaki eğitimi eleştirmek istediği o sözündeki gibi :"İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
186. "Fikirler gıdadır.
Lakoff"
- Naturans
187. "Bu dünyaya sadakatimiz azaldığı ölçüde, var olduğu açıkça şaibeli bir öte’ye hayranlık duymaya başlarız. Sonuç her zaman yalnızca kederdir!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
188. "Pinker’a göre tüm uygarlığımızın “bir sorumlu bulma” tutkusunun gerisinde, suçu azaltma isteğinden daha fada, aksi takdirde kendisinden intikam alınabilecek bir suçlu bulamayacak olma korkusu yatıyor gibidir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
189. "Ama sanıyorum hiç kimse inandığı Tanrı'ya elinde yeterli kanıtlar olduğu için inanmayı seçmemiştir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
190. "Batı felsefe tarihinin sicili hareket kavramı açısından bir yandan eşsiz yanılgılar diğer yandan da görkemli doğrularla doludur"
- Naturans
191. "Bizim kısa yaşamlarımızdan bakıldığında adeta sonsuza kadar orada öylece var kalacakmış gibi görünen her ne varsa, hiç kuşkunuz olmasın, varkalmayacaktır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
192. "Kendi iyiliği için zorunludur ötekinin iyiliği."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
193. "“Bu dünyadan hiçbir biçimde kaynaklanmadığını düşündürecek kadar “tuhaf” olaylar her zaman bize başkaları tarafından anlatılır. Mucizeler nedense hep başkalarının başına gelir. Üstelik, her zaman başkalarından işitebileceğimiz ya da okuyabileceğimiz bu türden tuhaf olaylar, akıl almaz ölçüde ender gerçekleştiğine inanıldığı için mucize kavramı çoğu zaman peygamber kavramıyla bir arada anılır.”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
194. "Etkilerin gözlemlenebilir, nedenlerin ise gözlemlenemez olduğu her durumda, bu doğayı aşan bir fail arama yatkınlığımız çok güçlüdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
195. "Gözlemlenemez etkileşimlerin sonucu olan gözlemlenebilir eylemlerimize özgür iradenin bir seçimi diyoruz!"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
196. "Bu dünyadaki temel meşguliyetimiz yalnızca öğrenmek olmalıdır ; hayatı öğrenmek ve tüm benliğimizle sevmeyi öğrenmek..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
197. "Neden sevinç duymak kolay, sevince dönüşmek zordur?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
198. "Biz bir soruyla kuvvetler arasında kuvvet yaratırız"
- Naturans
199. "Tarihimizi bu soruları sorabilir özel bir varlık olmamızın ödülü olarak kavrarız; sorusu olmayanın tarihi olmaz diye soylanmamız bundandır"
- Naturans
200. "Var olanlar var olmaya güçleri yetenler olmayacak mı?"
- Naturans
201. "Felsefe bir söz verir: hayatı beklemeden sevinçli bir yaşayışa eşlik etme sözü."
- Naturans
202. "neyse ki yaşama iştahı herhangi bir kudrete pabuç bırakmayacak kadar güçlüdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
203. ""İnsanların ortak kusuru, gizlilik gerektiği zaman bile, düşündüklerini başkalarına açmalarıdır.""
- Spinoza
204. "Seversiniz "aptal", kıskanırsınız "geri kafalı", fedakarlık yaparsınız "salak" olarak nitelendireceğiniz bu yüzyılda yalnız kalmak bir lütuf. Samimiyetin mumla arandığı, aşkın ayaklar altına alındığı sözde"modern" çağımızda yalnızlık insanın üzerine oturan şık bir kıyafet."
- Spinoza
205. "mutlak bir tanrı icat ederek bütün varlıkların yazgısını onun kararına bırakmaya kalkan klasik aşkıncılık da, insanı tanrılaştırarak kendi kaderini belirleme gücünün insanın kendi elinde olduğu fikrini yaygınlaştıran modem aşkıncılık da sokrates sonrası batı düşüncesinin zayıflıklarındandır. oysa sokrates öncesi dönemin hayatı coşkulu kabullenişinde, mutlak efendilik ne tanrı’da ne de insanda ama bunların tümüne yuva olan o tek gerçekliğin, dünyanın, doğanın ve hayatın karmaşık işleyişindedir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
206. "İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
207. "İnsan-merkezciliğin türlü tanımı var ve bunların hepsinde aynı ontoetik tutumdan şikâyet var: Routley için bu bir “insan şovenizmi"; Callicott'a göre "insana içsel bir değer yükleyip, onun dışında kalan tüm yaşam formlarına yalnızca araçsal bir değer biçmek'; Catton Jr ve Dunlap'a göre "insanın ayrıcalığı düşüncesinin abartılışı" ve son olarak Donahue için insan-merkezcilik "yalnızca insana ve onun gereksinimleriyle arzularına içsel bir değer atfetmek” anlamına geliyor."
- Naturans
208. "Biz bir soruyla kuvvetler arasında kuvvet yaratırız"
- Naturans
209. "Tarihimizi bu soruları sorabilir özel bir varlık olmamızın ödülü olarak kavrarız; sorusu olmayanın tarihi olmaz diye soylanmamız bundandır"
- Naturans
210. "Var olanlar var olmaya güçleri yetenler olmayacak mı?"
- Naturans
211. "Felsefe bir söz verir: hayatı beklemeden sevinçli bir yaşayışa eşlik etme sözü."
- Naturans
212. "Hiçbir gözlem bu dünyayı aşan herhangi bir varlık ya da olay konusunda bizde kuşku bile uyandırmayı başaramazken, mucizelerin ancak peygamberlerin başına gelebileceğini düşünmek bir anlamda insan düşüncesindeki olgunlaşmanın eseridir. Böylece mucizelerin karşı komşumuzun başına gelebileceğinden söz etmek gibi epey riskli bir davranış yerine, mucizelerin bir zamanlar peygamberlerin başına gelmiş olabileceğini söyleyerek daha temkinli bir strateji benimsemiş oluruz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
213. "...
Hani Helvetius'un on sekizinci yüzyıl Fransa'sındaki eğitimi eleştirmek istediği o sözündeki gibi: "İnsanlar doğduklarında aptal değil, cahillerdir; gördükleri eğitimin etkisiyle aptallaşırlar...""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
214. "Her bir şey ancak başka şeyleri etkileyip o şeyleri buna ikna ettiği ölçüde vardır, bu sürdükçe var kalır ve gücünün yetmediği yerde de var olmaktan çıkar."
- Naturans
215. "Spinoza’nın metafiziğe en büyük katkısı onu ‘öte’kavramından kalıcı olarak kurtarmasıdır. Engels’in çok sonra söyleyeceği gibi bu dünya bu dünya ile açıklanabilir ve açıklanmalıdır..."
- Naturans
216. "İnsanların dinle ilgili genel durumu büyük bir ironi ortaya koyar: ... yığınlar Tanrı’nın sözünden çok kutsal kitaplara hayrandır."
- Spinoza
217. "Bedenimizi, yoldan çıkarıcı hatta biraz da banal, kaba ya da ilkel bulurken ruhumuz, zihnimiz ya da düşüncelerimizden söz edildiğinde belli belirsiz bir yücelik tutkusuna kapılmayanımız yok gibidir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
218. "Kendine yarayana yaklaşma, yaramayandan kaçma ifadesi, ilk bakışta insan gibi epeyce karmaşık bir modusu fazlaca basite indirgiyor gibi görünebilir. Spinoza bu indirgemeyi sahiden de yapar ve belki de onun dehası tam da bu indirgemeyi yapmasındadır. Bu indirgemeyi bugün bizlerin yapamıyor oluşu, hüzünlü dünya görüşlerimizi şekillendiren aşkıncılıktan sonraki ikinci büyük varsayımımız yüzündendir. İnsan merkezci özgür irade varsayımı, Spinoza öğretisinin bizi ısrarla uzaklaştırmak istediği büyük bir yanılsamanın ifadesidir. Spinoza’ya göre bu yanılsamanın işleme prensibi her zaman aynıdır: İnsanlar eylemlerinin farkında ama bu eylemlerin nedenlerinin farkında değildir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
219. "Hesabı basittir: Sıradan halk önce ölümden ve öte dünyadan korkmaz olursa, hemen ardından kendilerini bu korkuyla güden efendilerinden de korkmaz olacaktır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
220. "Hayatlarımızın bu dünyadaki içkin karşılaşmalardan
ibaret oluşu onu ne anlamsız ne de kederli yapar; tersine,
Doğa/Tanrı’yı kavrayışımız arttıkça hayata tutunuşumuz
ve sevincimiz de artar."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
221. "Sevgilimizi bizim için vazgeçilmez yapan nitelik ya da niteliklerin bedenden başka yerde olması gerektiğini düşünmek, buna inanmak isteriz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
222. ""nasıl yaşamalıyım?" sorusunu içtenlikle soran birinin, kendisinin de bir parçası olduğu o tek doğayı olabildiğince açık bir kavrayışla tanıması, deneyimlerini aynı doğanın verilerine dayandırması, hem başına gelenler hem de kendisinin bu olaylara verdiği tepkilerde yine o aynı doğanın gerektirmelerinin nasıl iş gördüğünü anlaması gerekecektir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
223. "(...) donmuş varlıklar arası ölü bir iletişim..."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
224. "Bahşetmek hususunda çok cömert davrandık, zerre hak etmeyen şahıslara en berrak duygularımızı açtık; suç biraz da bizim"
- Spinoza
225. "Kendimizi kandırmak bazen kısa vadede iyi bir savunma stratejisi olabilir ama uzun vadede kesinlikle büyük bir hayal kırıklığı, kişisel zarar ve kayıpla sonuçlanır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
226. "İnsan zihnini oluşturan şey, insan bedeninin fikridir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
227. "İnsan özneler olduğu için arzulayış var değil; tam tersine, her bir şeyi bir başka şeye yönelten, onları buluşturan, birleştiren bir arzulayış olduğu için bizler varız."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
228. "“Biz hızlandıkça, bizden kaçan şeydir artık hayat.”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
229. "Suçtan kaynaklanacak zarardan korunmaktan daha çok, suçludan intikam almaya
koşullanmış bir uygarlığımız var"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
230. "Sonsuz karşılaşmalar ve etkileşimler evreninde, hangi nedenlerin etkileriyle eylediğimizi kavradığımız ölçüde. Bu etkilenişlerden ne ölçüde Sevinç ne ölçüde kederle çıkabileceğimizi de fark ederiz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
231. "Eğer varsayımlardan bütünüyle kurtulamıyorsak onlarla yaşamayı öğrenmemiz gerekiyor demektir."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
232. "Gerçeklik, aydınlıkta kalandan ibaret olmadığı gibi, aydınlığın gösterdiği gibi de değildi. Sonsuz bir dönüşüm ve devinimin sahici kalıcılığı içinde sözde aynılıklarla meşgul olan insanı yadırgadı; Herakleitos için değişimle uzlaşmak felsefenin hakikatle kuracağı içten ilişkinin ta kendisiydi."
- Naturans
233. "Kendimizi kandırmak bazen kısa vadede iyi bir savunma stratejisi olabilir ama uzun vadede kesinlikle büyük bir hayal kırıklığı, kişisel zarar ve kayıpla sonuçlanır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
234. "Doğa/Tanrı'nın kendisi sonsuz ve sınırsız ama onda türeyen her şey sonlu ve sınırlıdır."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
235. "Spinoza’nın metafiziğe en büyük katkısı onu ‘öte’kavramından kalıcı olarak kurtarmasıdır. Engels’in çok sonra söyleyeceği gibi bu dünya bu dünya ile açıklanabilir ve açıklanmalıdır..."
- Naturans
236. "Her bir şey ancak başka şeyleri etkileyip o şeyleri buna ikna ettiği ölçüde vardır, bu sürdükçe var kalır ve gücünün yetmediği yerde de var olmaktan çıkar."
- Naturans
237. "Mutlu olmayı isteriz, çünkü... çünkü mutlu olmayı isteriz."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
238. ""Arzulamak, yalnızca biz insanlar için değil, canlı ya da cansız bütün varlıklar için “yaşama israrı” ile aynı anlama gelir.""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
239. "“Bu dünyaya sadakatimiz azaldığı ölçüde, var olduğu açıkça şaibeli bir “öte”ye hayranlık duymaya başlarız. Sonuç her zaman yalnızca kederdir!...”"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
240. "Bilginin zorunlu olarak insanı bilgeleştirmeyeceği doğru olsa da ,bilgece bir yaşamın bilgi olmaksızın olamayacağını kabuk etmek zorundayız."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
241. "İyi hayatın kendisinden başka bir ödül, kötü hayattan başka da ceza yoktur."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
242. "insan tam da çepeçevre belirlendiğini kavradığı ölçüde özgürdür."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
243. "Kafanız gerçekleştireceğiniz hedeflerle hastalık ölçüsünde meşgulken, dünyadan sizi gıdıklamasını bekleyemezsiniz. Mesaiye yetişmek için koşan kalabalıklardan kaçı, havadaki esintinin uysalca yumuşayıp ince bir melteme dönüştüğünü fark edebilir? Döviz kurlarındaki tek kuruşluk değişimi fark etmeye memur edilmiş hangi göz, her gün yürüdüğü yoldaki ağacın meyveye durduğunu görebilir? Tüm dünyayı bir kez koca bir ereğe çevirip, onu da olanca iriliğiyle zihnimize tıkıştırdıktan sonra, hangimiz bedenlerimizle samimi dostluklar geliştirebilir? Dünyanın sütüne batma dığımız her gün, ereklerin bizden giderek uzaklaştırdığı sahte bir dünya hayalinin peşinde adımlarımız hızlanır. Biz hızlandıkça, bizden kaçan şeydir artık hayat."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
244. "Madde yok, yalnızca güç var.
Nietzsche"
- Naturans
245. "Farkına bile varmadan benimsediğimiz varsayımlarımız ve bunlardan türeyen inançlarımız gerçekte bizi sevinçten uzaklaştırıyor."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
246. "Kavramsız sezgiler kördür.
Kantçı İlke"
- Naturans
247. "Spinoza'nın metafiziğe belki de en büyük katkısı onu "öte" kavramından kalıcı olarak kurtarmasıdır. Engels'in çok sonra söyleyeceği gibi, bu dünya bu dünyayla açıklanabilir ve açıklanmalıdır."
- Naturans
248. "bilginin zorunlu olarak insanı bilgeleştirmeyeceği doğru olsa da, bilgece bir yaşamın bilgi olmaksızın olmayacağını kabul etmek zorundayız."
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
249. "Ben erdemli olmayı başarsam bile, erdemsizliğinin farkında bile olmayan kalabalıklar arasında var- kalmayı nasıl başarabilirim?"
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?
250. ""hayat dediğimiz bu zorunlu karşılaşmalar dünyasında bedenimizin eyleme, var-kalma, güçlenme yetkinliğini arttıran etkileşimler olduğu kadar, bedenimizin eyleme gücünü azaltan ve yetkinliğini düşüren etkileşimler de vardır. Etkileşimlerden tümüyle uzak kalmak gibi bir olanağımız olmadığı gibi, nasibimize yalnızca bize yarayan etkileşimlerin düşeceğini umma olanağımız da yoktur. Bir başka deyişle, hayatta sevinçlendiren karşılaşmalar gibi kederlendiren karşılaşmalar da olacaktır.""
- Spinoza'nın Sevinci Nereden Geliyor?