Cebelavi Sokağı'nın Çocukları Kitap Bilgileri
Yazar: Necib Mahfuz
Tahmini Okuma Süresi: 12 sa. 52 dk.
Sayfa Sayısı: 454
Basım Tarihi: Mart 2020
İlk Yayın Tarihi: Mart 2020
Yayınevi: Kırmızı Kedi Yayınevi
ISBN: 9789944756341
Ülke: Türkiye
Dil: Türkçe
Format: Karton kapak
Cebelavi Sokağı'nın Çocukları Kitap Tanıtımı
Mukattam Çölü'nün kıyısında, adının verildiği sokakta, yüksek duvarların çevrelediği muhteşem konağında yaşayan kudretli Cebelavi, topraklarının ve mülklerinin idaresini beş oğlundan biri olan Edhem'e bırakır. Ancak Edhem'in babasına ihaneti, konaktan kovulmasıyla sonuçlanır. Cebelavi'nin oğulları ve torunlarından Cebel, Rıfat ve Kasım, ondan aldıkları işaretler ve manevi güçle, sokağın yönetimini ele geçirir, çetelerin elindeki yoksul halklarına yardımcı olmaya, barış sağlayıp adil bir düzen kurmaya çabalarlar. Amaçları aynı olsa da yolları farklıdır. Cebelavi'nin çocukları ve torunlarının hikayeleri, birbirine geçerek ilerler. Sokaktaki herkesin ve her şeyin sahibi olan, adı efsaneleşen Cebelavi'nin sırrını çözmeye çalışırken beklenmedik olaylara yol açan torunu Arif'in dönemi, bu tuhaf sokağın ve sakinlerinin hayatında farklı ama kalıcı bir sayfa açacaktır.
Mısır'da yıllarca yasaklanan Cebelavi Sokağı'nın Çocukları, hem bütün bir soyun hem de peygamberleri, efsaneleri ve günümüze göndermeleriyle, aynı soydan gelenlerin düşmanlıkları, savaşları, iktidar hırsları, aşkları ve mucizeleri üzerinden insanlığın evrensel ve ruhani öyküsünü anlatıyor.
Cebelavi Sokağı'nın Çocukları Kitaptan Alıntılar
1. "Benim gibi bir bekâr sonsuza kadar böyle yaşayamaz. Evimde bir sürü iş var, birisinin ilgilenmesi gerekiyor. İhtiyacımdan daha fazla para kazanıyorum, birinin bu parayı harcamaya yardımcı olması lazım."
2. "Sen sessiz kaldığın sürece adaletsizlik daha kötü ve daha eziyetli bir hal alacağa benzer."
3. ""...tercihim sevgiden ve barıştan yanadır.""
4. "Pencereye doğru baktı ve o ışıl ışıl yıldızın sakinlerinin bu evden o kadar uzak olmakla ne kadar talihli olduklarını düşündü."
5. ""İnsanlar güce taparlar, gücün kurbanları bile güce tapar!""
6. "Gecenin ardından gün nasıl doğuyorsa adaletsizlik de bir gün son bulacaktır. Zorbalığın ölümünü de göreceğiz, ..."
7. "Mutlu bir son dışında başka neyin önemi var ki?"
8. ""Başkalarının kötü durumundan zevk almak saygınlığımıza yakışmaz.""
9. ""Korku ölümü uzak tutmuyor, hayatı uzak tutuyor! Ey sokak halkı, siz yaşamıyorsunuz, ölümden korktuğunuz sürece hayatınız olmayacak, ...""
10. ""...sevginin adaletin ve saygının aranızda hüküm sürmesine izin verin, böylece hiçbir suç işlenmez.""
11. ""Ölüye saygılı ol," ... "Hepimiz er ya da geç öleceğiz.""
12. ""Benim işim, ezilenlerin muhtaç insanların şikayetlerini yazmaktı.""
13. ""Sana yardımcı olmak isteyen insanların suratına kapıyı kapatma.""
14. ""Eğer yanarsan," dedi kendi kendine, "o ateşi gözyaşlarınla söndüremezsin.""
15. "Mahvolmuş bir mutluluk dışında bir şey görmeyen gözlerle alacakaranlığa baktı."
Cebelavi Sokağı'nın Çocukları Kitap İncelemeleri
Çağdaş Arap edebiyatının önemli yazarlarından, 1988 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Necib Mahfuz’un eseri Cebelavi Sokağı Çocukları ilk olarak 1959’da günlük bir gazetede tefrika halinde yayımlanır ve dini aşağıladığı gerekçesiyle çokça tartışmalara ve tepkilere maruz kalır. Kitap Arap dünyasında ilk defa 1967’de Lübnan’da yayımlanır ve kitabın hala tek Arapça baskısı budur. Eserin Türkçeleştirilmesi de hayli geç olur, 50 sene sonra ilk defa dilimize kazandırılır. Mahfuz, 1994’te radikal İslamcılar tarafından saldırıya uğrar ve boğazına alsığı darbe nedeniyle sağ kolu felç olur. Mahkeme ifadelerinde saldırıya karışan on kişiden hiçbirinin eseri okumadığı görülür. Kitaba gelecek olursak, Cebelavi Sokağı Çocukları’nda Mahfuz, alegorik bir hikaye anlatıyor. Bir çölün ortasında kendine bir konak yaptırıp, hayatına burada devam eden güçlü ve varlıklı bir adam olan Cebelavi ve onun soyundan gelen çocukların oluşturduğu sokakların, mahallelerin hikayesi üzerinden binlerce yıllık insanlık tarihini anlatıyor. Dinler tarihiyle de paralellik gösteren hikayede Mahfuz aynı zamanda, adalet-zulüm, özgürlük-esaret, savaş-barış, bilim-din, kadın-erkek eşitliği gibi kavramları irdeliyor. Oldukça sürükleyici ve yazarın diyalog ağırlıklı tarzına da alışınca akıp giden bir roman. Ben çok ama çok sevdim. Kahire Üçlemesi’nin de yeniden basılmasını dört gözle bekliyorum.
Okurken
tadı alacağınız bir kitap.
Çölün ve çok büyük geliri olan vakfın sahibi Cebellavi oğullarını aralarındaki anlaşmazlık sebebiyle kovar ve asla affetmez. Kovulan çocuklar birgün affedilmek amacıyla konağın yanına kulübelerini inşaa ederler. Ama asla beklenilen af gelmez. Bu sokakta daha sonraları kulübeler, fakirlik, çete baskısı, dilencilik ve pislik nesiller boyu sürer. Ama hepsi Cebellavi nin torunu olmanın gururuyla yetinir. Birkaç kuşakta bir de bir torun çıkıp halkı fakirlik ve çete baskısından büyük mücadelelerle kurtarır ama bu refah günleri kurtarıcının ölmesiyle biter. Her seferinde bu tekrarlanır. Halk eski fakir, pis, hırpalanan haline geri döner. Hep kurtarıcı beklerler, onlara şarkılar şiirler okurlar. Ve güç kimdeyse ona küçümsemelerine, hakarete uğramalarına rağmen el pençe divan itaat etmeye devam ederler.
Bu trajikomik hikaye uzun yıllar Mısır'da ve Arap ülkelerinde yasaklanmış. Dini sebepler öne sürülmüş. Ama okuduğumuzda dini açıdan pek bir sıkıntı yok. En azından yasaklanacak kadar. İnsanların kendilerine ayna tutan bu kitaptan sonra cehalet uykusundan uyanan olur diye yasaklanmış olduğu anlaşılıyor.
Bence
gibi herkesin okuması gereken kitaplardan olduğunu düşünüyorum. Okuması da kolay. Dili asla ağır değil.
Kitapla ve sevgiyle...
Mukattam Çölü'nün kıyısında, adının verildiği sokakta, yüksek duvarların çevrelediği muhteşem konağında yaşayan kudretli Cebelavi, topraklarının ve mülklerinin idaresini beş oğlundan biri olan Edhem'e bırakırAncak Edhem'in babasına ihaneti, konaktan kovulmasıyla sonuçlanır. Cebelavi'nin oğulları ve torunlarından Cebel, Rifat ve Kasım, ondan aldıkları işaretler ve manevi güçle, sokağın yönetimini ele geçirir, çetelerin elindeki yoksul halklarına yardımcı olmaya, barış sağlayıp adil bir düzen kurmaya çabalarlar. Amaçları aynı olsa da yolları farklıdırCebelavi'nin çocukları ve torunlarının hikâyeleri birbirine geçerek ilerler. Sokaktaki herkesin ve her şeyin sahibi olan, adi efsaneleşen Cebelavi'nin sırrını çözmeye çalışırken beklenmedik olaylara yol açan torunu Arif'in dönemi, bu tuhaf sokağın ve sakinlerinin hayatında farklı ama kalıcı bir sayfa açacaktır…
Kitabın kurgusunun kutsal kitaplara paralel gitmektedir. Adem'le Havva'dan başlayan hikaye Habil ve Kabil, Hz. Musa, Hz.İsa ve Hz. Muhammed'in yaşamlarından esinlenmiştir.
Kitap Edhem, Cebel, Rıfat, Kasım ve Arif adı verilmiş beş bölümden ve toplam 114 alt bölümünden oluşur. 114 rakamı Kur'an daki 114 süreyi hatırlatır. Kitapta Cebelavi Tanrı'yı, Edhem Hz. Adem'i, Cebel Hz.Musa'yı, Rıfat Hz. İsa'yı, Kasım Hz. Muhammed'i temsil ederken Arif daha ziyade aklı ve bilimi simgeler.
Yazar bu kitabında sıkıntıdan kurtulamayan Arap toplumunu, genelinde insanlığın kendini tekrarlayan tarihini, değişmeyen hırs, öfke, kibir, arzu, utanç, korku, sevgi gibi insan duygularını kutsal kitapların hikayelerinden ve efsanelerinden faydalanarak anlatıyor. Bu kitap İslam coğrafyasında büyük tepki toplamıştır. Yazar hakkında birçok İslam alimi "dinden çıktı" diye fetva vermişlerdir. Doksanlarda Necip Mahfuz bıçaklı saldırıya bile uğramıştır.
Kitaptan küçük bir özet yazarak neden böyle bir tepki aldığını göstermek isterim:
"Cebelavi köşkün idaresini devretmek için dört oğlunu çağırır ve en küçüğü olan Edhem'e bu görevi verir. En büyük oğlu İdris tepki gösterir ve köşkten kovulur. Sonraları İdris’in oyununa gelen Edhem'de köşkten kovulur. Edhem iki oğlu olur, isimleri Hümam ve Kadri. Cebelavi köşküne Hümam'i çağırır, kardeşi Kadri kıskanır ve Hümam'i öldürür."
Bu kısa özette Tanrı/Adem/İblis/Habil ve Kabil kıssalarının benzeri olduğunu anlayacaksınız. Yazar buna benzer bir yaklaşımla kutsal kitaplarda gecen bu kıssalardan/hikayelerden esinlenerek birçok tabu diye görünen noktalara sorgulayıcı tavırla değiniyor. "Cebelavi sokağın halini gördüğü halde, kendisi neden hiç köşkünden dışarı çıkmıyor, rahatını bozmuyor ve torunlarına yardim eli uzatmıyor!" sözünü Cebelavi yerine Tanrı olarak okursanız, üzerine gelen tepkilerin sebebini rahatlıkla anlarsınız.
Kitabin fazla içerisine değinmek istemiyorum. Düşündürücü öyküsüyle muhakkak okunması gereken bir eser.
1988 yılında Nobel Edebiyat Ödülü alan Mısırlı yazar Necip Mahfuz'un en çok tartışılan romanıdır Cebelavi Sokağı'nın Çocukları. Orijinal ismi "Mahallemizin Çocukları" olmasına rağmen farklı şekilde çevrilmesinin sebebi muhtemelen İngilizceden çevrilmiş olması. Kitapta hangi dilden çevrildiği yazılmasa da çevirmenin tanıtımında sadece İngilizce ve İtalyanca'dan çeviri yaptığı yazıyor.
Kitap kısaca insanlığın ve dinlerin kısa tarihi olarak ifade edilebilir. Beş bölümden oluşuyor ve her bölümde farklı bir peygamber sembolik olarak anlatılıyor. Son bölüm ise yazarın ana fikrini anlatıyor. Yazar minimalist bir yaklaşımla bir mahalle ve bu mahalle üzerindeki üç cadde üzerinden anlatmış hikayesini. Sade ve anlaşılır bir dile sahip. Bazı bölümleri okurken anlatımın basitleştiğini bile söyleyebilirim. Belki de bu durum kitabın asıl dilinden çevrilmemesinden kaynaklanıyordur.
Kitabın anlattıkları ise bana göre asıl ilgiyi çeken bölümü. Dine yönelik eleştirel yaklaşımı ve romandaki ifadeler nedeniyle uzun süre basılamamış bir kitap aslında. Allah'ı sembolize eden ve herkesin büyükbabası olan Cebelavi için romanın önsözünde kullandığı; "Bizi hiçbir zaman görmeyen ve hiçbir zaman göremediğimiz bir büyükbabamız olması hüzün verici değil midir. Bizler pislik içinde yaşarken, onun kendini o konağa kapatması tuhaf değil midir?" ifade aslında gördüğü tepkinin özeti gibi.
Anlattıkları bir yana kitabın anlatımı için çok üst düzey diyemiyorum maalesef. Bununla birlikte farklı bir bakış açısı kazandırması açısından okunabilir.