Anarşist Banker Kitap Bilgileri
Yazar: Fernando Pessoa
Tahmini Okuma Süresi: 1 sa. 35 dk.
Sayfa Sayısı: 56
Basım Tarihi: Ağustos 2020
İlk Yayın Tarihi: Nisan 2006
Yayınevi: Can Yayınları
ISBN: 9789750745737
Ülke: Türkiye
Dil: Türkçe
Format: Karton kapak
Anarşist Banker Kitap Tanıtımı
Lizbon’da yaşayan bir adam, bir zamanlar koyu bir anarşist olduğunu duyduğu ahbabına işin aslını sorduğunda ondan şu cevabı alır: “Eskiden de öyleydim, şimdi de öyleyim!” Ona göre bankerlik, modern dünyada yapılabilecek tek anarşist eylemdir. Doğanın adaletsizliklerini yenmenin tek yolu varlıkla özgürleşmekse, teoride ve pratikte anarşist olmanın tek yolu da burjuvanın saflarına katılmaktır. Fernando Pessoa, “diyalektik fabl”ında insan varoluşunun temel çelişkilerinden birini yüzümüze vuruyor.
Anarşist Banker Kitaptan Alıntılar
1. "“Bu dünyadaki hiçbir şey -en soyut düşünce de dahil- köklerini insanın yüreğine daldırmadan yaşayamaz.„"
2. "anarşist ne ister? özgürlük - hem kendisi hem başkaları için, bütün insanlık için özgürlük. toplumsal kurguların etkisinden ya da baskısından özgür olmak ister; doğarak dünyaya adım attığı günkü gibi özgür olmak ister, zaten adalet gereği öyle de olmalıdır; bu özgürlüğü hem kendisi hem başkası herkes için ister."
3. "Ben hiçbir zaman başkalarının hayalleriyle kendimi avutmadım"
4. "Doğa karşısında herkesin eşit olması mümkün değildir: kimi insan uzun doğar, kimi kısa; kimi güçlü, kimi zayıf; kimi akıllı kimi akılsız. Ama bunlardan ötesine bakıldığında herkes eşit olabilir; aşılması gereken tek engel toplumsal kurgulardır."
5. "“Size dediğim gibi, aydınlık fikirli biriydim (hâlâ da öyleyim), aynı zamanda da bir eylemciydim. Bunlar doğal özelliklerimdi. Beşiğime (her şeye rağmen bir beşiğim olmuştu) konmuş değildi bunlar. “ben getirdim onları. Pekâlâ. Bir anarşist olarak, söylevleri dinleyip sonra da bunları arkadaşlarıyla tartışmaktan başka bir işe yaramayan pasif bir anarşist olmayı dayanılmaz buluyordum. Hayır, bir şeyler yapmalıydım”"
6. ""İnsan mücadeleye girmezse yenilmiş de sayılmayabilir.""
7. "“Pekâlâ. En alışkın olduğumuz toplumsal kurgu hangisidir? Şimdiki sistemdir elbette, burjuva sistemi”"
8. "“ Sonuçta, ben çekip gitmeyi tercih ettim. Tüydüm. Meleyen bu koyun sürüsü midemi bulandırıyordu; hem de nasıl, tahmin edemezsiniz”"
9. "Kimileri eğitim görme, gezip dolaşma, kendini geliştirme olanağıyla doğar, dolayısıyla doğuştan zeki olanlardan daha zeki olma olanağına kavuşurlar.. Her alanda bu böyledir.."
10. "Tüm bu olup bitenler içinde, ben kendimi kimin için feda edeceğim?
Daha da kötüsü, niçin feda edeceğim?"
11. "Özgürlük istiyorsam, önce özgür olmalıyım."
12. "Asıl mesele zekâ değil eylemdi."
13. "İnsanları, doğdukları anda toplumsal bakımdan eşitsiz kılan adaletsizliğe isyan eden biri.."
14. "“Peki anarşist kimdir? İnsanları, doğdukları anda toplumsal bakımdan eşitsiz kılan adaletsizliğe isyan eden biri; basitçe ifade edersek özü budur”"
15. "“ Tüm enerjimizi, tüm çabamızı, tüm zekâmızı, bir toplumsal kurgunun yerine bir diğerini yerleştirmeye ya da yerleştirme çabasına adamak bir saçmalıktır, hatta bir suçtur, çünkü”"
Anarşist Banker Kitap İncelemeleri
Neden kısa tutulur ki böylesine harika kitaplar?
Fernando Pessoa, yemek masasında dostuyla yaptığı değerlendirmenin sonucunda ortaya çıkmış olan güzel kitap. Anarşizmin niteliğini ve insanlığın kapitalden kurtuluşunun yollarını yeni bir bakış açısı getirerek anlatıyor bizlere. ve bankerliği anarşizme giden yol olarak gösteriyor. En başta ne alaka deyip yadırgamak mümkün ancak Pessoa'yı bir dinleyin derim. Zorbalık, özgürlük, burjuvazi, işçi sınıfı, emek hakkında da yine aynı şekilde çok farklı bir yaklaşımla değerlendirmeler mevcut.
Aslında bu yeni bakış açısını, yine kendisi gibi italyan olan Antonio Gramsci ile birlikte değerlendirilmesi çok daha güzel olabilirdi. Böylesine dolu içerik beklemiyordum açıkçası.
İdeolojik olarak kitap, kapitalizm sonrası anarşist bir toplum ve dünya ortamı öngördüğünden daha bireysel bir anarşist tutum olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Bu ne kadar tutarlı o eleştiri fikirlere göre değişir tabii. Toplumcu anarşizm karşısında Pessoa'nın bireyci anarşist tavrı, muhalif tutumu noktasında tezat oluşturmaz ancak genel olarak ideolojik bir yanılsama mevcut bireyci anarşist hareketin doğasında. Ancak işi ideolojik ve kuramsal analize dökmeden değerlendirmek gerekirse etkisi kolay unutulmayacak muazzam bir eser bırakıp gitmiş Pessoa bizlere.
Kapitalizmin,yaşamımızı her safhasına etki eden yapmacık kurumlardan güç alarak sömürü düzeni kurduğunu belirten yazan 'anarşizm ' olgusunu sorgular:anarşizmin ona göre bireysel özgürlükler için bizi köleleştiren her şeyden kurtulmak olması gerektiğini vurgular,bu noktada ise anarşizm olgusunun en temel ve güçlü eylem şekli sosyalizm olduğunu söyler ki sosyalizm de ise zamanla diktatörlüğe giden,bireysel özgürlüklerin yok ettiği için de sosyalist sistemin zamanla anarşizm olgusundan uzaklaştığına değinir.Yazarın her iki sistemi de eleştirmesini takdir ettim ama bankerliğin anarşizm fikrinin en uygulanabilir alan olduğu düşüncesine katılmıyorum.Zaten yazarın bilerek ya da bilmeyerek atladığı konu bu:Banker asla bağımsız olamaz ki o da kapitalist sisteminin çarklarından sadece biridir,paranın bağımsızlığı söz konusu olamaz.Sermaye sektöründe kazanç yapan herkesin sermaye gücü ufak da olsa en büyüklerden biri de olsa yine de bu sektörde etkin güç odaklarına(uluslararası şirketler,spekülatörler,borsalar-borsacılar,bankalar,devletler) bağlıdır.Ama yine de hem sosyalizm hem de kapitalizmi eleştirdiği için ilginç bir kitap.Bu noktada bu kitap gibi alternatif bir fikir kitabı arayanlara
kitabını da tavsiye ederim.
Selamlar çok sevgili okurlar! Bugün yine Can Yayınları’nın “Kısa Modern” serisinden bir kitabın yorumu ile geldim. Öncelikle belirtmeliyim ki bu seri benim aşırı derecede hoşuma gidiyor. Gerek çıkarılan kitaplar olsun gerekse geri kalan şeyler olsun beni her seferinde mest ediyor. Neyse kitabımın konusundan başlayarak yorumuma geçeyim ben kitabımız Lizbon’da geçiyor. İki arkadaş yemeğini bitirdikten sonra içlerinden birisi diğerine “Geçen birileri bana sizin anarşist olduğunu söyledi.” diyor ve diğeri de anlatmaya başlıyor. Ve anarşistliğin ne demek olduğunu, ne olduğunu ve sevgili Banker’imizin bu yolda neler yaşadığını okuyoruz...
•
•
Kitap kısacık bir kitap. Hani derler ya yarım saatte okunacak türden diye. İşte bu kitap da benim tam bu söylentiye önerebileceğim bir kitap. Gerçi kısa olması beni üzdü ama olsun. Kitap kısa olduğu kadar oldukça akıcı da aynı zamanda. Bu sebepten ötürüdür ki ben kitabı sadece 20 dakikada hemen okuyup bitirmişim. Ayrıca kitapta bana göre toplumsal bazı konular eleştirilmişti. Mesela toplumsal eşitsizlik... Ve son olarak bahsetmeliyim ki kitap diyalektik fabl şekillinde yazılmış. Diyalektik fabl da edebiyatta tartışma ve düşünme sanatı olarak karşımıza çıkıyor. Ki kitap da bizi bunu yapmaya itiyor. Neyse uzun lafın kısası, kitabı alıp okumanızı kesinlike öneririm sevgili okurlar.
Kısacık bir kitap ama öyle hemen okudum bitti kitabı değil. Gerçekten beğendim. Fernando öncelikle anarşistlik için doğuştan eşit olmamızın sonucu oluşan adaletsizliğe başkaldırıdır. Demis kesinlikle katiliyorum. Hatta Müslüm Gürsesin muthis cumlesi gibi Yakarsa Dünyayı garipler yakar. Insan olarak eşitsizligimiz gozumuze sokuldugunda en pasifize bir insan olsak da gozumuz doner.Ayricaen buyuk kotulugun toplumsal gelenekler ve bir avuc insan tarafindan belirlenen toplumsal kurgulardir. Amacimizin bu tiranliga karsi durmak olmali demis bunu da yeni tiranlik yapmadan ayri ayri bu konuda savasalim. Ve bunu yaparken de paranin gucunu kullanarak bu toplumsal kurguyu alt ederize gelirsek haksiz mi... Tepemizdeki tiranlarin stres topu olmamak adina nasil olmaliyiz "Güçlü" ezilmemek ve press olmamak adina kuvvetli bir aileye tabi maddi yeterlilege sahip bi aileye hatta Fernando'nun dedigi gibi o kadar cok yeterli ki para neymis diyebilen yuksek zumreden olmaliyiz. Ancak bu sekilde goruslerimizi yansitabilip ozgurlesebiliriz demis. Tabii toplumu bir birey degistiremez devrim olmadikça umit yok... En etkilendigim yerlerden biri de devrimci diktator kismiydi... Sonrasinda toplumsal duzene saldiri kismi... Saldiri daima tepki dogurur ve hatta durumu daha kötü hale getirir kisimlarini okuyunca resmen goruyorsunuz... Sadece Türkiye'nin 1923 yillarindan gunumuze kadar olan siyasi toplumsal hayatini bir gozden gecirin Fernando'nun ne kadar hakli olduğunu anlayacaksınız.Kısa ama cidden dolu bir okumaydı. Huzursuzluğun kitabını da okuyacağım.
Hani derler ya "yükte hafif pahada ağır" bu kitap bende tam da böyle bir his bıraktı. Kısacık, bir çırpıda, tek oturuşta bitecek bir kitap olmasına rağmen içeriği öyle dolu ve düşündürücü ki.
Kitap bir akşam yemeğinin ardından iki kişinin konuşmasını temel alır ve konuşma şu şekilde başlar:
"Sahi, geçen gün birileri bana sizin bir zamanlar anarşist olduğunuzu söyledi."
"Bir zamanlar değil; eskiden de öyleydim, şimdi de öyleyim. Bu konuda hiç değişmedim. Halen bir anarşistim."
Ama eskiden ve şimdi anarşist olduğunu iddia eden kişi bir bankerdir. Anarşist ve banker yan yana pek de sık gelmeyen iki kelime. İşte bu noktadan yazar bizi alır ve anarşist olduğunu iddia eden bankerimizin açıklamalarıyla ince ince dokur kitabı.
Başta pek mantıklı gelmese de karşısındakine kavramları ve kendi düşünme şeklini açıkladıkça aslında bizi de ikna eder ve kendimizi neye uğradığımızı şaşırmış bir şekilde kitabı takip ederken buluruz. "Anarşist ne demektir? Toplumsal kurgular nelerdir ve neden kurgular kötüdür? Anarşist ne ister?" gibi soruları önce sorar sonra da cevaplar bankerimiz. Seçtiği yolu bize tanıtır.
Okunması ve üzerine biraz düşünülmesi gereken bir kitap, bu kavramlara aşina olabilirsiniz ama bir de Pessoa'nın gözünden bu kavramlara bakmalısınız.
İyi okumalar dilerim,